Είναι τα ελληνοτουρκικά σύνορα και ευρωτουρκικά; Το πιστεύει κανείς αυτό; Διότι αν ήταν έτσι δεν θα έβαζε η Γερμανία της Μέρκελ τα προτεκτοράτα της των δυτικών Βαλκανίων και όχι μόνον αυτά, να σηκώνουν φράχτες για να εγκλωβίσουν τους πρόσφυγες, που πορεύονταν στις χώρες του βορρά, στα νησιά μας σε άθλιες συνθήκες, ούτε θα θέσπιζαν τις συμφωνίες του Δουβλίνου για την επαναφορά των μεταναστών στη χώρα εισόδου τους στην ΕΕ. Αυτούς τους ισχυρισμούς περί ταύτισης των κρατικών τους συνόρων με τα ευρωπαϊκά τον χρησιμοποιούν αδύναμες χώρες για να “μεγαλώσουν” και να φοβίσουν τον εχθρό με την ισχύ των άλλων ή χώρες που λόγω της αδυναμίας τους, εξ αιτίας της οικονομικής καταστροφής, της φυγής της νεολαίας στα ξένα, του κατακερματισμού της κοινωνικής συνοχής, έχουν μεταβληθεί σε φορείς ξένων συμφερόντων και θεωρούν αυτονόητη την προστασία τους.
Τη φενάκη της σύμπτωσης των ελληνοτουρκικών συνόρων με τα ευρωτουρκικά την υπονόησε το 2013 και ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς ο οποίος στο συνέδριο για την ενέργεια που διοργάνωσε η Ιnternational Herald Tribune υποστήριξε ότι «το ελληνικό ή το κυπριακό πετρέλαιο ή φυσικό αέριο είναι ‘ευρωπαϊκό’ φυσικό αέριο και ‘ευρωπαϊκό’ πετρέλαιο», προσθέτοντας: «Πότε, λοιπόν, θα μιλήσει η Ευρώπη για τις ΑΟΖ; Γιατί θα πρέπει να είναι πρόβλημα μόνο για μένα, για τη χώρα μου;» Προφανώς, ο κ. Σαμαράς δεν μπορούσε να φαντασθεί τα ελληνικά συμφέροντα κυρίαρχα και αυτόνομα, τα οποία ως εκ τούτου μπορούσε να διαπραγματευθεί ο ίδιος ως πρωθυπουργός της χώρας απ’ ευθείας με τον τούρκο ομόλογό του αλλά θεωρούσε αυτονόητο να τα υπαγάγει κάτω από την προστασία άλλων συμφερόντων.
Ο ομότιμος καθηγητής και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Χρήστος Ροζάκης κατά την παρουσίαση του βιβλίου του «Η ΑΟΖ και το Διεθνές Δίκαιο» το 2013, παρουσία ολόκληρης της ηγεσίας του ΥΠΕΞ είχε χαρακτηρίσει την αναφορά στην ευρωπαϊκή ΑΟΖ ως ευφημισμό. Μάλιστα αιτιολογώντας την άποψή του αυτή με επιστολή του στις 4/10/2013 στην Καθημερινή έγραφε: «Αναφορικά με τον όρο “Ευρωπαϊκή ΑΟΖ”, πράγματι θεώρησα ότι η χρήση του αποτελεί ευφημισμό, αφού η Ε.Ε. δεν έχει την αρμοδιότητα να κηρύξει και να οριοθετήσει ΑΟΖ, αλλά έσπευσα να τονίσω ότι είναι προς συμφέρον της Ευρώπης να καλέσει τα μέρη της και τις υποψήφιες χώρες να προχωρήσουν σε ενέργειες οριοθέτησης και να διαμορφώσει πολιτικές παρακολούθησης της καλής εφαρμογής των συμφωνηθέντων και της συμμόρφωσής τους με το Διεθνές Δίκαιο». Όμως, η οριοθέτηση της ΑΟΖ είναι εφικτή μόνον κατόπιν της συμφωνίας όλων των εμπλεκόμενων μερών ή στην αντίθετη περίπτωση με την προσφυγή τους στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εξέλιξη που δεν συνάδει με τα ξένα συμφέρονται που διαγκωνίζονται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Για να μη ζούμε με τις ψευδαισθήσεις που καλλιεργεί ο πολιτικός κόσμος της χώρας περί ταύτισης των ελληνικών συνόρων με τα ευρωπαϊκά και επομένως της υποχρέωσης των Βρυξελλών να τα υπερασπιστεί, αποκαλυπτική είναι η αναδρομή στο πρόσφατο σχετικά παρελθόν: Πάντα υπήρχε στρατιωτικός βραχίονας από συστάσεως θα λέγαμε της ΕΟΚ. Η Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση (ΔΕΕ) συγκροτήθηκε το 1954 και διαλύθηκε και τυπικά το 2011 με τη δικαιολογία ότι αντικαταστάθηκε από μια ρήτρα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη Συνθήκη της Λισαβόνας. Ουσιαστικά διαλύθηκε με πρωτοβουλία του Βερολίνου προκειμένου να καθησυχάσει την Ουάσινγκτον για το ενδεχόμενο μετεξέλιξης της ΔΕΕ σε ευρωπαϊκό βραχίονα ασφαλείας αντιπαραθετικά με το ΝΑΤΟ. Επί δεκαετίες η ΔΕΕ, λόγω του ΝΑΤΟ, ήταν ανενεργός φορέας ασφάλειας αλλά άρχισε να ενεργοποιείται μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, μάλιστα με φορέα τη ΔΕΕ συμμετείχαν ευρωπαϊκά κράτη στρατιωτικά στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου. Η ΔΕΕ αναζωογονήθηκε στα πλαίσια της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και της Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) αμέσως μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ με την ένταξη νέων κρατών μελών όπως η Ελλάδα (1994), η Ισπανία, η Ισπανία, η Πορτογαλία αλλά και με τον χαρακτηρισμό ως συνδεδεμένων μελών των μελών του ΝΑΤΟ που δεν ανήκαν στην ΕΕ, όπως η Τουρκία. Την ένταξη της χώρας μας στην ΔΕΕ ακολούθησαν κατά την πάγια πρακτική των κυβερνήσεών μας διθύραμβοι και διαβεβαιώσεις ότι τα σύνορά μας θα ήταν και σύνορα της ΕΕ. Ποια όμως ήταν η πραγματικότητα;
Το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (CDU) υιοθέτησε τη λεγόμενη «εποικοδομητική ρήτρα εξαίρεσης» στα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ. Δηλαδή, υιοθέτησε την κοινή πολιτική ασφάλειας της ΕΕ “αλά καρτ” στα πλαίσια της οποίας οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με πλειοψηφία χωρίς να είναι υποχρεωμένες οι χώρες που διαφωνούν να συμμετέχουν στις κοινές δράσεις της ΚΕΠΠΑ διότι θίγονται τα εθνικά τους συμφέροντα. Παράλληλα προτείνονταν να παρέχεται στα συνδεδεμένα μέλη της ΔΕΕ (όπως η Τουρκία) η δυνατότητα να λαμβάνουν μέρος σε επιχειρήσεις που θα εντάσσονται στα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ. Όμως έτσι θα μπορούσε να συμβεί να μη συμμετέχει η Ελλάδα βάσει του δικαιώματος που θα της παρείχε η «εποικοδομητική ρήτρα εξαίρεσης» και να συμμετέχει η Τουρκία. Στην περίπτωση αυτή ποιο κράτος θα ήταν εντός και ποιο εκτός της ΕΕ; Όμως αυτή η κραυγαλέα αντίφαση δεν ήταν ό,τι χειρότερο για τη χώρα μας. Διότι όπως αποκάλυψε ο Χέλμουτ Κολ, μιλώντας στο Μόναχο στην 33η συνάντηση για την ασφάλεια στην Ευρώπη, η γερμανική κυβέρνηση προτίθετο να προωθήσει την υιοθέτηση ρήτρας για την υποχρέωση “εκδήλωσης αμυντικής συνδρομής” για όλα τα μέλη της ΕΕ αλλά σύμφωνα με όσα όριζε το άρθρο 5 της διακήρυξης του Πέττεσμπεργκ της ΔΕΕ. Το οποίο εξαιρούσε την περίπτωση κατά την οποία πλήρες μέλος της ΔΕΕ, όπως η Ελλάδα, θα δέχονταν επίθεση από συνδεδεμένο μέλος, όπως ήταν η Τουρκία.
Η αλήθεια είναι ότι τα πρώτα χρόνια μετά το Μάαστριχτ οι συζητήσεις για την ΚΕΠΠΑ και τη μελλοντική δομή της ΕΕ (ΕΕ του σκληρού πυρήνα, των ομόκεντρων κύκλων, της δυσμετάβλητης γεωμετρίας, κ.α.) ήσαν συχνές και έντονες. Έκτοτε όλα αυτά τα θέματα παραπέμφθηκαν στις καλένδες με αναμνηστικές μόνον αναφορές. Γιατί; Διότι από τα 12 κράτη μέλη ή τα 15 μετά το 1995 η ΕΕ αριθμεί σήμερα 28, η ισορροπία του γαλλογερμανικού άξονα ανατράπηκε με την ανακατανομή των ζωνών επιρροής με τις συνεχείς διευρύνσεις και τα ανταγωνιστικά συμφέροντα οξύνθηκαν. Όμως κάθε φορά που οι πολιτικοί μας αναφέρονταν στα ευρωπαϊκά σύνορα, σε ποια ΕΕ αναφέρονταν; Στην ΕΕ των 12, των 15, των 24 των 28 ή των 30 και πλέον κρατών μελών με την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων. Η σύμπτωση των ελληνοτουρκικών συνόρων με τα ευρωτουρκικά θα είχε νόημα μόνον με την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ η οποία λόγω των συνεχών διευρύνσεων έχει καταστεί ανέφικτη. Την πραγματικότητα για τον χαρακτήρα της υπεράσπισης των ελληνοτουρκικών συνόρων την προσδιόρισε απόλυτα ο σημερινός υπουργός Άμυνας κ. Αποστολάκης σε συνέντευξή του: «Σε περίπτωση σύγκρουσης με την Τουρκία, είπε, είμαστε μόνοι μας».
Μακροδημόπουλος Δημήτρης
