Τρεις δεκαετίες και πλέον στη δημόσια εκπαίδευση, έμαθα μερικά πράγματα τα οποία στο μυαλό μου διακατέχονται από ερωτήματα πολλά, αναπάντητα και από ένα τεράστιο «γιατί;»
Γνωρίζω ότι δεν θα πάρω απάντηση, γιατί δεν αγγίζουν τα παράπονα ενός εκπαιδευτικού την εκάστοτε εξουσία αλλά και οι, επί σειρά ετών, διαμαρτυρίες ,οι απεργίες φαίνονταν- γιατί έτσι θέλανε κάποιοι να τις παρουσιάζουν-σαν απλά οικονομικά αιτήματα που τάχα προκαλούσαν την κοινή γνώμη και τίποτα παραπάνω.
Κι αυτοί που έγραψαν τόμους για την εξυγίανση του δημόσιου σχολείου, έφυγαν από τη ζωή ,όπως όλοι μας οψέποτε, και δεν γνώρισαν παρά μονάχα πολλούς μνηστήρες του υπουργικού θώκου και μεταρρυθμίσεις ίσως προς διάσωση του ονόματός τους, ως υπουργών παιδείας. Μεταρρυθμίσεις εντυπωσιακές που ταξίδευαν στα παλίνδρομα κύματα και χάνονταν ως δια μαγείας στην επόμενη διακυβέρνηση.
Είναι λυπηρό ,έως και απογοητευτικό να είσαι εκπαιδευτικός και να πρέπει κάθε τόσο να βάζεις πλώρη, πλάτη- να το πω αλλιώς- για άλλες νέες μεταρρυθμίσεις πριν καν προλάβεις να καταλάβεις, γιατί κοπίασες τρία ,τέσσερα χρόνια να μάθεις π.χ. τη διδασκαλία της τοπικής ιστορίας ,να έχεις το βιβλίο το οποίο ουδέποτε διδάχθηκε και να μαζεύεις βεβαιώσεις επιμορφωτικών σεμιναρίων, γιατί έπρεπε ο καθένας να δικαιολογήσει τη θέση του.
Είναι λυπηρό να αγωνίζεσαι πώς να διδάξεις για την αποδοχή και υποδοχή της τράπεζας θεμάτων και να βλέπεις να μην μπορεί να «περπατήσει »λόγω των πολλαπλών ερωτήσεων. Μα τι είναι τα παιδιά πια, πόσο να σηκώσουν οικονομικά , το εύρος της γνώσης! Γιατί αυτό αποδείχθηκε την τελευταία φορά. Οι ερωτήσεις για ημίθεους κι ο γονιός από φόβο πλήρωνε να μελετήσει το παιδί του την τράπεζα θεμάτων.
Αλλά το Ενιαίο Λύκειο που θεσμοθετήθηκε με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1997, με το Ν. 2525, και αντικατέστησε τους παλαιούς τύπους λυκείων, που αργότερα μετονομάστηκε σε Γ.Ε.Λ. στόχο έχει την ολόπλευρη ανάπτυξη των ικανοτήτων – δεξιοτήτων του μαθητή και την προετοιμασία του ώστε να αναλάβει υπεύθυνο ρόλο μέσα στη σύγχρονη κοινωνία. Κύρια χαρακτηριστικά του είναι η έμφαση στη γενική παιδεία κι όμως δεν διδάσκεται εδώ και δύο χρόνια η ιστορία γενικής παιδείας και η μεγάλη δυνατότητα που παρέχει για μετακίνηση στις άλλες ισότιμες ή ανώτερες βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος.
Φτάσαμε λοιπόν στο 2020 και οι μαθητές γνωρίζουν πολλά για τέσσερα-πέντε μαθήματα ,γνώσεις με το τσουβάλι ακριβοπληρωμένες, μόνο για να ανοίξουν μια πανεπιστημιακή πόρτα αλλά ως εκεί.
Αν ρωτήσουμε τους πανεπιστημιακούς δασκάλους, θα μας πουν, και δικαίως, ότι οι πρωτοετείς φοιτητές δεν γνωρίζουν τα στοιχειώδη. Δεν έχω λόγο να τους αμφισβητήσω γιατί είναι κοινό μυστικό ,αφανέρωτο το τι συμβαίνει .Και ερωτώ για άλλη μια φορά ,έχουν τις γνώσεις που οφείλει η πολιτεία να παράσχει στο πλαίσιο της δωδεκαετούς εκπαίδευσης; Γνωρίζουν ιστορία ,γλώσσα ,γραμματική ,αρχαία για να αναφερθώ στα του χώρου μου αν και οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι μας λένε ότι δεν γνωρίζουν και μαθηματικά κ.λπ.
Τι συμβαίνει λοιπόν; Το παιδί δεν μαθαίνει ,κουράζεται. Το παιδί δεν είναι μηχανάκι να του βάζεις βενζίνη και να πατάς γκάζι κι όπου βγει .Το παιδί δεν έρχεται στο σχολείο με ευχαρίστηση γιατί γνωρίζει ότι έξι, επτά ώρες θα του γεμίζουμε το κεφάλι χωρίς να μας απασχολεί αν οι συνθήκες στην οικογένεια είναι καλές ή κακές ,αν μπορεί ή δεν μπορεί να μας παρακολουθήσει. Γι’ αυτό μετά το πέρας του προγράμματος τα βιβλία παραμένουν κάτω από τα θρανία .Τα βιβλία παραμένουν πλην εξαιρέσεων ,στο σχολείο. Έξι -εννιά τα βιβλία για την νεοελληνική Γλώσσα- λογοτεχνία! Είναι δυνατόν! Δηλαδή πέντε μέρες θα βομβαρδίζεις τον μαθητή με όλα αυτά, για να γράψεις όταν ερωτηθείς, δίδαξα δώδεκα κείμενα! Το θέμα είναι ,συμμετέχουν, μαθαίνουν; Εσείς που διαβάζετε τώρα το άρθρο μου, γνωρίζετε ότι το πολύ δεν είναι κατ’ ανάγκη και αποτελεσματικό.
Έτσι θα καλύψουμε την ύλη ,θα σημειώσουμε ότι είμαστε στη χ σελίδα και έχουμε αγώνα δρόμου να φτάσουμε στο τέλος. Αυτό μας έμαθαν και αυτό απαιτούν. Μπαίνεις στην τάξη και αντιλαμβάνεσαι μόνος σου τι θα ακολουθήσει.
Ως εδώ άφησα απέξω τον άνθρωπο! Καλά εμείς νοιαζόμαστε να του διδάξουμε αλλά δεν αναρωτιόμαστε ,σε ποια θέση βρίσκεται ο μαθητής που είναι άγρυπνος, αδιάφορος, δυστυχισμένος γιατί δεν έχει να αγοράσει ένα κουλούρι ,ένα νερό !Ποιος έλαβε υπόψη του μέχρι σήμερα τα παράπονα των εκπαιδευτικών. Ναι δεν είναι εύκολο το «αφαιρώ τα λατινικά» ο ένας, «επαναφέρω τα λατινικά» ο άλλος. Οι παράτολμες προσθαφαιρέσεις βλάπτουν, και λέω παράτολμες γιατί οι εκπαιδευτικοί είμαστε τα «εργαλεία» που δεν έχουμε άποψη κι αν έχουμε, ποιος μας ακούει!
Ποιος υπολογίζει τα βιώματα ενός παιδιού. Σκεφτόμαστε τις αλλαγές αλλά πώς θα αλλάξουμε το κλίμα στο περιβάλλον, όπου η μπουκιά πέφτει σαν πέτρα στο στομάχι ,γιατί λόγω φτώχειας τα βλέμματα είναι κατεβασμένα!
Εν μέσω οικονομικής κρίσης ,εν μέσω πανδημίας, ποιος ρωτά τον μαθητή αν αύριο, που θα έρθει στην πρώτη λυκείου μπορεί να ανταποκριθεί ,χωρίς βοήθεια, στην τράπεζα θεμάτων;
Κλείνοντας ,καταθέτω και αυτό .Γνωρίζετε ίσως ότι στο λύκειο το μισό πρώτο τετράμηνο φεύγει με τα διαγωνίσματα, το ίδιο και το μισό δεύτερο. Θα μου πείτε τι προτείνω; Ένα διαγώνισμα τη χρονιά και ολιγόλεπτες γραπτές δοκιμασίες που σημαίνει εξέταση στο μάθημα της ημέρας ,που σημαίνει σε δέκα λεπτά ερωτώνται όλοι οι μαθητές.
Η εκπαίδευση θα προσφέρει μόνο όταν υπολογίσουν τον μαθητή ,μόνο όταν υπολογίσουν στην καλή ψυχική του υγεία ,όταν τα μαθήματα δεν θα τον κουράζουν ,όταν δεν θα καταντούν ανιαρά λόγω όγκου πληροφοριών ,όταν θα μαθαίνει πραγματικά σε τάξεις ωραίες ,οργανωμένες, όταν θα γράφει διαγώνισμα ουσιαστικό όχι γιατί επιβάλλεται να γράψει.
Εξουθενωμένος λόγω άσχημων οικογενειακών συνθηκών και συγκυριών εν γένει ,σε ένα σχολικό περιβάλλον πάλης για την επιτυχία ,για τούτο με παροχή χρηστικών γνώσεων , κανείς και ποτέ δεν θα μάθει στην ηλικία που πρέπει.
Άννα Δεληγιάννη-Τσιουλπά
φιλόλογος ,συγγραφέας ,ποιήτρια, κριτικός
