Του Ιωάννη Γκιτσάκη (*)
Η Θράκη είναι η πύλη της Ευρώπης, η γέφυρα Ανατολής και Δύσης. Μια περιοχή με πλούσια ιστορία, στρατηγική γεωγραφική θέση, όμορφο φυσικό τοπίο, ενδιαφέρουσες πόλεις, παραδοσιακά χωριά, σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, ποιοτικά προϊόντα, ιδιαίτερη γαστρονομία, ήπιο κλίμα, ανατολίτικο χρώμα, παράδοση, μουσική και αρκετά ισχυρό και ιστορικό brand name. Παρόλα αυτά, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, στην οποία ανήκει διοικητικά, αποτελεί τη δεύτερη «φτωχότερη» περιφέρεια της χώρας.
Αναμφίβολα όμως πρόκειται για μια περιοχή με μεγάλες αναπτυξιακές δυνατότητες και σημαντικές τουριστικές προοπτικές, που μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης σημαντικών ιδιωτικών επενδύσεων. Και το πόρισμα της διακομματικής επιτροπής για την ανάπτυξη της Θράκης αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την αναπτυξιακή και τουριστική αναγέννηση της ακριτικής περιφέρειας. Για να συμβεί όμως αυτό απαιτείται η ανάδειξη και αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής, αλλά και ο σχεδιασμός ορισμένων εμβληματικών έργων, προκειμένου να δοθεί ένα ισχυρό σήμα προσέλκυσης επενδύσεων και να καταφέρει η Θράκη να μπει στον ευρωπαϊκό τουριστικό χάρτη. Στην ανάλυση που ακολουθεί παρατίθενται 9 + 1 προτάσεις για την αξιοποίηση των αναπτυξιακών και τουριστικών δυνατοτήτων της περιοχής:
- Κατασκευή νέων πρότυπων οικισμών για την ανάπτυξη του τουρισμού τρίτης ηλικίας και της silver economy (Golden Thrace), με σκοπό την προσέλκυση εύπορων αλλοδαπών συνταξιούχων για μακρά διαμονή ή μόνιμη εγκατάσταση, όπως έχω αναπτύξει σε άρθρο μου με τίτλο «Δρόμοι ανάπτυξης – Silver economy – Προσέλκυση εύπορων αλλοδαπών συνταξιούχων». Οι πρότυποι αυτοί οικισμοί, πέρα από χώρους κατοικίας, θα περιλαμβάνουν και όλα όσα επιζητεί ένας συνταξιούχος για την εγκατάστασή του, όπως λ.χ. σύγχρονες μονάδες υγείας και νοσοκομειακής περίθαλψης, υπηρεσίες ψυχαγωγίας, μετακίνησης, καταστήματα με καταναλωτικά είδη που απευθύνονται στη συγκεκριμένη ομάδα κ.ά.
Η χωροθέτηση των προτεινόμενων οικισμών θα πρέπει να γίνει βάσει κεντρικού ή περιφερειακού σχεδιασμού, προκειμένου να επιλεγούν οι περιοχές που προσφέρονται για μια τέτοια οργανωμένη οικιστική ανάπτυξη. Τέτοιες περιοχές, ιδανικές για την ανάπτυξη της silver economy, αποτελούν ιδίως οι εκτάσεις του παραθαλάσσιου μετώπου των τριών νομών της Θράκης (Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου), οι οποίες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητες. Οι περιοχές που θα επιλεγούν θα χαρακτηριστούν ως ειδικές οικιστικές ζώνες και η ανάπτυξή τους θα εξυπηρετεί σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, με ότι αυτό συνεπάγεται (αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, ειδικοί πολεοδομικοί όροι, οικονομικά και φορολογικά κίνητρα κλπ.). Με την κατασκευή των προτεινόμενων οικισμών, οι νομοί της Θράκης θα παύσουν να στηρίζονται στο σημερινό στρεβλό μοντέλο της οικονομίας των φοιτητών και του στρατού και ο «χωροταξικός» σχεδιασμός των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και των στρατιωτικών μονάδων της Θράκης θα γίνει πλέον με καθαρά ακαδημαϊκά ή επιχειρησιακά κριτήρια.
Οι πρότυποι οικισμοί για την ανάπτυξη της silver economy μπορούν να κατασκευαστούν είτε με αμιγώς ιδιωτική χρηματοδότηση (σε ιδιωτικές εκτάσεις), είτε μέσω συμβάσεων παραχώρησης με βάση το νόμο 4413/2016 ή συμβάσεων ΣΔΙΤ με βάση το νόμο 3389/2005 (σε εκτάσεις που ανήκουν στο Δημόσιο, σε ΟΤΑ ή σε ΝΠΔΔ). Ενώ για την προβολή και προώθησή τους μπορούν να δημιουργηθούν και σχετικά brands, όπως π.χ. το «Golden Thrace».
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κατασκευή των ως άνω οικισμών, που θα απευθύνονται σε εύπορους αλλοδαπούς συνταξιούχους για μακρά διαμονή ή μόνιμη εγκατάσταση, πέρα από την προφανή οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, θα εξυπηρετήσει και εθνικούς σκοπούς, καθώς θα ενισχύσει τον μη μουσουλμανικό πληθυσμό της περιοχής. Για το λόγο αυτό η Θράκη θα πρέπει να είναι η πρώτη περιοχή στην Ελλάδα όπου θα αναπτυχθούν οι προτεινόμενοι πρότυποι οικισμοί της silver economy.
- Τουριστική ενοποίηση και αξιοποίηση του παραθαλάσσιου μετώπου, υιοθετώντας το μοντέλο του αυθεντικού και ποιοτικού τουριστικού προϊόντος (Thracian Riviera). Η Θράκη σήμερα απέχει πολύ από το να αποτελεί έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό για Έλληνες και ξένους τουρίστες. Όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία των τουριστικών εισπράξεων του 2019 ανά διοικητική περιφέρεια της χώρας, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης βρίσκεται στην έβδομη θέση με μόλις 440 εκατομμύρια ευρώ, απέχοντας παρασάγγας από την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων που βρίσκεται στην έκτη θέση με σχεδόν 2 δισ. ευρώ εισπράξεις. Μάλιστα, αν αφαιρέσουμε το νομό Καβάλας, που συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη μερίδα των τουριστικών εισπράξεων της Περιφέρειας, οι τουριστικές εισπράξεις των τριών νομών της Θράκης είναι πολύ χαμηλότερες.
Τουριστικό προϊόν όμως δεν δημιουργεί μόνο ο γνωστός και δημοφιλής προορισμός. Ενίοτε το μοντέλο λειτουργεί και αντίστροφα: Το ποιοτικό τουριστικό προϊόν δημιουργεί νέο δημοφιλή προορισμό, όπως λ.χ. στην περίπτωση του εμβληματικού Costa Navarino στην Πελοπόννησο, του νέου τουριστικού project «Alexandrou Chora» στο Costa Ofrynio και του εξάστερου Banyan Tree Varko Bay Resort στην Αιτωλοακαρνανία. Το μοντέλο αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο σε πολλές τουριστικές χώρες, όπως το Μεξικό, η Ταϊλάνδη, η Μαλαισία και το Βιετνάμ, όπου δημιουργούνται νέοι τουριστικοί προορισμοί κυριολεκτικά από το μηδέν. Έτσι λ.χ. στο Μεξικό, πέρα από τα διάσημα τουριστικά θέρετρα της Riviera Maya (Cancun, Playa del Carmen, Tulum), η κυβέρνηση σχεδιάζει και αναπτύσσει και νέους τουριστικούς προορισμούς, όπως π.χ. η Costa Maya, στο νοτιοανατολικό άκρο της χερσονήσου Yucatan, στην οποία επενδύονται σήμερα πολλά δισεκατομμύρια δολάρια από ιδιώτες και η περιοχή μετατρέπεται σταδιακά σε νέο δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τα νησιά Langkawi, Penang και Pangkor στη Μαλαισία και τα νησιά Cat Ba και Phu Quoc στο Βιετνάμ. Στο τελευταίο έχω αναφερθεί και σε ειδικό άρθρο μου, με τίτλο «Συγκριτική προσέγγιση δύο τουριστικών προορισμών: Κρήτη vs. Phu Quoc (Βιετνάμ), το οποίο δημοσιεύτηκε και στο τεύχος Απριλίου 2021 του περιοδικού Χρήμα & Τουρισμός.
Η πανδημία του κορονοϊού αποτελεί ιδανική ευκαιρία για την υιοθέτηση ενός αντίστοιχου μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης και στην Ελλάδα. Από το μοντέλο του μαζικού τουρισμού, που συγκεντρώνεται σε 4 – 5 περιφέρειες της χώρας, θα πρέπει να περάσουμε σε ένα νέο τουριστικό μοντέλο, που θα διαμοιράζει την τουριστική ανάπτυξη στο σύνολο της επικράτειας. Πράγματι, είναι δεδομένο πως όλοι οι τουρίστες δεν αναζητούν το ίδιο τουριστικό προϊόν. Δεν αναζητούν όλοι το κοσμικό ή το δημοφιλές νησί. Πολλοί τουρίστες ήδη αναζητούν κάτι διαφορετικό, πιο ήσυχο, πιο αυθεντικό, μακριά από το μαζικό τουρισμό. Και πλέον, μακριά και από τους υγειονομικούς κινδύνους του μαζικού τουρισμού. Έτσι, το τουριστικό μοντέλο της χώρας μας και ιδίως της ηπειρωτικής Ελλάδας θα πρέπει να προσαρμοστεί στις νέες αυτές συνθήκες και στη νέα τουριστική πραγματικότητα της μετά-Covid εποχής.
Η Θράκη αποτελεί την ιδανικότερη περιοχή για την ανάπτυξη του νέου αυτού μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης, καθώς διαθέτει τεράστιο παραθαλάσσιο μέτωπο, με όμορφες και άγνωστες παραλίες, σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία και χαμηλές τιμές αγοράς ακινήτων, το οποίο παραμένει αναξιοποίητο στο μεγαλύτερο μέρος του. Η Θράκη λοιπόν θα πρέπει να επενδύσει στο νέο αυτό μοντέλο του μη μαζικού τουρισμού, της αυθεντικής εμπειρίας και της ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης, προκειμένου να προσελκύσει μεγάλες τουριστικές επενδύσεις και τουριστικά projects που θα την τοποθετήσουν καταρχήν στον εγχώριο τουριστικό χάρτη και ακολούθως θα προσελκύσουν και ξένους τουρίστες υψηλού ποιοτικού επιπέδου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας τουριστικής επένδυσης αποτελεί το Kapsaliana Village Hotel στο Ρέθυμνο, όπου ένας εγκαταλελειμμένος οικισμός μετατράπηκε σε πολυτελή ξενοδοχειακή μονάδα με παραδοσιακή αρχιτεκτονική του 18ου αιώνα.
Τέλος, θα πρέπει να σχεδιαστούν και όλες οι απαραίτητες υποδομές για την τουριστική ενοποίηση και αξιοποίηση του παραθαλάσσιου μετώπου, όπως είναι ιδίως οι οδικοί άξονες που θα καταστήσουν τις παραλίες της περιοχής εύκολα προσβάσιμες στους επισκέπτες της και θα δημιουργήσουν μία ενιαία Thracian Riviera. Ένα τέτοιο σημαντικό οδικό έργο είναι και ο σχεδιαζόμενος παραλιακός δρόμος που θα ενώνει το παραθαλάσσιο μέτωπο των νομών Ροδόπης και Έβρου και συγκεκριμένα την περιοχή της Μαρώνειας με τα Δίκελλα.
- Καθιέρωση ενός ενιαίου συλλογικού brand, για την προώθηση των προϊόντων της Θράκης και τη σύνδεσή τους με τον τουρισμό. Η Θράκη παράγει προϊόντα διατροφής, γλυκά και κρασιά, με αδιαμφισβήτητη ποιότητα. Παρόλα αυτά, τα θρακικά προϊόντα δεν είναι τόσο αναγνωρίσιμα στις εγχώριες και ξένες αγορές, σε σύγκριση λ.χ. με τα κρητικά προϊόντα. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα τελευταία υπερισχύουν στον τομέα του μάρκετινγκ, εκμεταλλευόμενα δύο βασικά στοιχεία: Το τουριστικό brand name της Κρήτης και τα τυποποιημένα χαρακτηριστικά τους. Πράγματι, όπως έχω αναπτύξει σε σχετικό άρθρο μου, με τίτλο «Το παράδειγμα της Κρήτης και το εθνικό “στοίχημα” των μακεδονικών προϊόντων», το επιτυχημένο μοντέλο προώθησης των κρητικών προϊόντων, που συνδυάζει την αξιοποίηση του τουριστικού brand name της Κρήτης και την ενιαία τυποποίηση των προϊόντων, μπορεί να αποτελέσει οδηγό για την ανάδειξη και προώθηση στις διεθνείς αγορές όλων των ελληνικών προϊόντων.
Η Θράκη λοιπόν θα πρέπει να αναπτύξει και να καθιερώσει ένα ενιαίο συλλογικό brand για τα προϊόντα της, το οποίο μπορεί, αφενός να καταστεί εφαλτήριο για την προώθηση των θρακικών προϊόντων στις εγχώριες και διεθνείς αγορές και αφετέρου, να αποτελέσει την καλύτερη «γευστική» διαφήμιση για την προσέλκυση Ελλήνων και ξένων τουριστών στους τουριστικούς της προορισμούς. Πρόκειται για μία αμφίδρομη σχέση που μπορεί να αξιοποιήσει το τουριστικό brand της Θράκης προς όφελος των θρακικών προϊόντων και, αντίστροφα, να αξιοποιήσει τη διείσδυση των θρακικών προϊόντων στις εγχώριες και ξένες αγορές, προς όφελος του τουρισμού της περιοχής.
Το ενιαίο συλλογικό brand θα αποτυπώνεται στις συσκευασίες των προϊόντων που θα επιλέξουν να συμμετάσχουν σε αυτό, καθώς και στο αντίστοιχο προωθητικό υλικό, και θα πρέπει να συνδυάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
α. Το όνομα της Θράκης, το οποίο είναι ήδη αναγνωρίσιμο στο εξωτερικό, για λόγους ιστορικούς, πολιτιστικούς ή και εθνικούς.
β. Το χάρτη της γεωγραφικής περιφέρειας της Θράκης ή ένα αναγνωρίσιμο αξιοθέατο ή στοιχείο της Θράκης, όπως π.χ. η Νίκη της Σαμοθράκης. Και
γ. Ένα κοινό χαρακτηριστικό χρώμα στις συσκευασίες όλων των προϊόντων, το οποίο θα τους προσδώσει μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα. Το χρώμα που θα επιλεγεί θα πρέπει να παραπέμπει σε ένα ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό προϊόν ή εμβληματικό τουριστικό αξιοθέατο της Θράκης.
- Δημιουργία ενός μεγάλου εκπτωτικού χωριού στην περιοχή της Ορεστιάδας (Orestiada Outlet). Η ιδιωτική οικονομία της Θράκης και ιδίως του νομού Έβρου, πλήττεται σημαντικά λόγω της γειτνίασης με την Τουρκία, όπου αντίστοιχα προϊόντα διατίθενται σε πολύ χαμηλότερες τιμές. Έτσι, καθημερινά αρκετοί κάτοικοι της Θράκης περνούν τα σύνορα με την Τουρκία για να ψωνίσουν ή για να γεμίσουν τα αυτοκίνητά τους με καύσιμα, εκμεταλλευόμενοι τις χαμηλότερες τιμές λόγω και της μεγάλης πτώσης της τουρκικής λίρας. Πέρα όμως από τους κατοίκους της Θράκης, πολλά τουριστικά λεωφορεία ξεκινούν κάθε Παρασκευή και Σάββατο από τη Θεσσαλονίκη και άλλες μεγάλες πόλεις της Βόρειας Ελλάδας, με προορισμό την Αδριανούπολη και το παζάρι ή τις αγορές της πόλης. Εξαιτίας του φαινομένου αυτού πλήττονται τόσο η τοπική οικονομία της Θράκης (και ιδίως του νομού Έβρου) όσο και τα δημόσια έσοδα.
Το φαινόμενο αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί καταρχήν με τη θεσμοθέτηση μιας κάρτας διοδίων (βινιέτας), την οποία θα προμηθεύεται στα σύνορα κάθε όχημα (με ελληνικές ή ξένες πινακίδες κυκλοφορίας) που θα εισέρχεται στην Ελλάδα για οποιοδήποτε λόγο, όπως έχω αναπτύξει σε σχετικό άρθρο μου, με τίτλο «Κάρτα διοδίων στις οδικές εισόδους της χώρας – Μία “ανώδυνη” φορολόγηση με αναπτυξιακό πρόσημο».
Θα μπορούσε όμως να αντιμετωπιστεί και με έναν άλλο τρόπο: Με τη δημιουργία ενός μεγάλου εκπτωτικού χωριού στο λεγόμενο «τριεθνές», κοντά στην πόλη της Ορεστιάδας. Ενός ελληνικού «Woodbury Outlet», το οποίο θα μπορούσε να σταματήσει τη σημερινή οικονομική «αιμορραγία» προς την Τουρκία και κυρίως προς τη γειτονική Αδριανούπολη. Για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος απαιτούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
α. Η προσέλκυση μεγάλων εταιριών και ισχυρών εμπορικών brands, που μπορεί να επιτευχθεί με την παροχή οικονομικών και φορολογικών κινήτρων.
β. Η προσφορά πραγματικών και μεγάλων εκπτώσεων, προκειμένου οι τιμές των προϊόντων να είναι ανταγωνιστικές προς αυτές της Τουρκίας και να καταφέρουν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των αγοραστών.
γ. Η προβολή του εκπτωτικού χωριού όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε Βουλγαρία και Τουρκία, προκειμένου να καταστεί δυνατή η προσέλκυση καταναλωτών και από τις χώρες αυτές και ιδίως από τη Βουλγαρία (εξ ου και η πρόταση για την κατασκευή του κοντά στο «τριεθνές»).
δ. Η προβολή του εκπτωτικού χωριού και στις οδικές πύλες εισόδου της χώρας μας, προκειμένου να μπορέσει να προσελκύσει τους βαλκάνιους τουρίστες που επισκέπτονται οδικώς τη Βόρεια Ελλάδα τους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά και τους τούρκους μετανάστες σε ευρωπαϊκές χώρες, που επισκέπτονται οδικώς κάθε καλοκαίρι την Τουρκία, διερχόμενοι και από τη Θράκη μέσω της Εγνατίας οδού.
ε. Η συνεργασία με τα τουριστικά πρακτορεία της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, προκειμένου να σχεδιαστούν ημερήσιες ή διήμερες εκδρομές προς την Αλεξανδρούπολη και το εκπτωτικό χωριό της Ορεστιάδας, οι οποίες σταδιακά θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις σημερινές εκδρομές προς την Αδριανούπολη. Επιπλέον, προκειμένου να συμπεριληφθεί το εκπτωτικό χωριό της Ορεστιάδας στο πρόγραμμα των δημοφιλών οδικών εκδρομών προς την Κωνσταντινούπολη ή τα παράλια της Μικράς Ασίας, είτε ως στάση καθοδόν είτε και με μία διανυκτέρευση στην Αλεξανδρούπολη. Για την επιτυχία του εγχειρήματος θα πρέπει και οι ξενοδόχοι της Αλεξανδρούπολης και του νομού Έβρου να προσφέρουν στα πρακτορεία ή και στους μεμονωμένους επισκέπτες ανταγωνιστικές τιμές, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μία σταθερή ροή τουριστών 365 ημέρες το χρόνο, με τεράστια οφέλη για το νομό Έβρου και την τουριστική του ανάπτυξη.
- Κατασκευή ενός μεγάλου περιφερειακού θεματικού πάρκου μυθολογίας (Cyclopes Land), που θα περιλαμβάνει και υποθαλάσσια εκθέματα και θα μπορούσε να συνδεθεί τουριστικά με τον αρχαιολογικό χώρο της Τροίας στην Τουρκία. Όπως ανέπτυξα σε παλαιότερο άρθρο μου με τίτλο «Δρόμοι Ανάπτυξης – Θεματικά πάρκα – MythLand, AlexanderLand», πέρα από τα δύο θεματικά πάρκα εθνικής εμβέλειας, στην Αττική, με αντικείμενο την αρχαία Ελλάδα και την ελληνική μυθολογία (MythLand) και στην Κεντρική Μακεδονία, με αντικείμενο το Μέγα Αλέξανδρο και την αρχαία Μακεδονία (AlexanderLand), θα μπορούσαν να δημιουργηθούν και περιφερειακά θεματικά πάρκα κοντά σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας. Σε άλλο άρθρο μου, με τίτλο «Κρήτη, η ναυαρχίδα του ελληνικού τουρισμού αποτελεί ιδανική βάση για την ανάπτυξη μεγάλων τουριστικών projects», πρότεινα την Κρήτη ως τον ιδανικότερο προορισμό για τη δημιουργία του μεγαλύτερου περιφερειακού θεματικού πάρκου στην Ελλάδα (Labyrinth).
Θα μπορούσε ένα αντίστοιχο μεγάλο περιφερειακό θεματικό πάρκο να κατασκευαστεί και στην περιοχή της Θράκης; Η απάντηση είναι καταρχήν αρνητική. Διότι ναι μεν υπάρχει το ιστορικό και μυθολογικό υπόβαθρο που θα μπορούσε να υποστηρίξει τη δημιουργία ενός τέτοιου θεματικού πάρκου (η σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου, η οποία είναι συνδεδεμένη με τον Οδυσσέα και τον Τρωικό πόλεμο), πλην όμως δεν υπάρχει το απαιτούμενο τουριστικό υπόβαθρο. Πράγματι, οι σημερινές τουριστικές ροές στη Θράκη και την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης δεν επαρκούν για να διασφαλίσουν την επιχειρηματική επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Χρειάζεται επομένως κάτι παραπάνω. Κάτι ιδιαίτερο, το οποίο θα μπορούσε να καταστήσει το θεματικό αυτό πάρκο μοναδικό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Μια πρόταση προς την κατεύθυνση αυτή είναι η κατασκευή ενός θεματικού πάρκου που θα περιλαμβάνει εκθέματα τόσο στη στεριά όσο και στο βυθό της θάλασσας. Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε πράγματι ένα μοναδικό στην Ευρώπη θεματικό πάρκο, το οποίο θα ήταν τόσο υπέργειο όσο και υποθαλάσσιο.
Θα μπορούσε λοιπόν να αξιοποιηθεί η σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου που βρίσκεται πάνω από το λιμανάκι της Μάκρης στην Αλεξανδρούπολη και να κατασκευαστεί στην ευρύτερη περιοχή ένα θεματικό πάρκο με αντικείμενο τον Κύκλωπα Πολύφημο, τους Κύκλωπες γενικότερα (που αποτελούν μία από τις πιο εντυπωσιακές και παγκοσμίως γνωστές μορφές της ελληνικής μυθολογίας), αλλά και τον Ποσειδώνα, τον Οδυσσέα, την Τροία και τον Τρωικό πόλεμο. Το θεματικό αυτό πάρκο θα αξιοποιεί τη σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου και θα επεκτείνεται και υποβρυχίως σε κατάλληλη παρακείμενη θαλάσσια περιοχή, περιλαμβάνοντας και υποθαλάσσια εκθέματα. Έτσι, θα μπορούσε να περιλαμβάνει τον Κύκλωπα Πολύφημο να πετάει βράχους στη θάλασσα (είτε ως τρισδιάστατο κινούμενο έκθεμα είτε ως virtual reality τρισδιάστατο γραφικό) και οι επισκέπτες να παρακολουθούν μέσα από καραβάκια. Θα μπορούσε ακόμη να περιλαμβάνει το καράβι του Οδυσσέα, ένα δεύτερο βυθισμένο καράβι ως υποβρύχιο έκθεμα, το Θεό Ποσειδώνα (πατέρα του Κύκλωπα Πολύφημου) ως υποβρύχιο έκθεμα μαζί με άλλα μυθικά θαλάσσια πλάσματα, καθώς και κάθε άλλο στοιχείο και έκθεμα που μπορεί να συνδεθεί με την ιστορία του Κύκλωπα, τον Οδυσσέα, την οργή του Ποσειδώνα και την Οδύσσεια.
Εντός του θεματικού πάρκου θα μπορούσε επίσης να δημιουργηθεί οινοποιείο και σχετικός εκθεσιακός χώρος, όπου θα εκτίθενται τα ονομαστά κρασιά της Μαρώνειας, με τα οποία, σύμφωνα με το μύθο, ο Οδυσσέας μέθυσε τον Κύκλωπα Πολύφημο και κατάφερε να τον τυφλώσει. Έτσι οι επισκέπτες του θεματικού πάρκου θα έχουν την ευκαιρία να δοκιμάζουν (wine testing) και να αγοράζουν τα κρασιά της Μαρώνειας. Ενώ η σύνδεση των κρασιών με το μύθο του Κύκλωπα Πολύφημου και τον Οδυσσέα θα μπορούσε να συμβάλλει καθοριστικά στην προώθησή τους στις διεθνείς αγορές.
Σε δύο άρθρα μου έχω προτείνει την κατασκευή δύο υποθαλάσσιων μουσείων στη χώρα μας, ένα στην Κρήτη και ένα στην Εύβοια. Στα άρθρα αυτά περιλαμβάνονται περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το ισχύον νομοθετικό καθεστώς (ν. 4688/2020), τα υποθαλάσσια μουσεία που υπάρχουν σήμερα στον κόσμο, το Βρετανό καλλιτέχνη που βρίσκεται πίσω από την κατασκευή τους, καθώς και για το εντυπωσιακό υποθαλάσσιο μουσείο που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στην Αγία Νάπα της Κύπρου, το οποίο κόστισε μόλις 1 εκατομμύριο ευρώ και φιλοδοξεί να προσελκύσει σημαντικό αριθμό από τα 6 εκατομμύρια πιστοποιημένων Ευρωπαίων δυτών.
Μία δεύτερη πρόταση που θα μπορούσε να καταστήσει αυτό το θεματικό πάρκο μοναδικό στην Ελλάδα, είναι η σύνδεσή του με τον αρχαιολογικό χώρο της Τροίας στην Τουρκία και με την πόλη των Δαρδανελίων (Τσανάκκαλε), όπου εκτίθεται ο δούρειος ίππος που χρησιμοποιήθηκε στην ταινία Τροία (Troy) με πρωταγωνιστή το διάσημο ηθοποιό Μπραντ Πιτ στο ρόλο του Αχιλλέα.
Σε συνεργασία λοιπόν με τις αρμόδιες τουρκικές αρχές θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας ενιαίος τουριστικός χώρος και να σχεδιαστεί ένα δημοφιλές ταξίδι μυθολογίας με παγκόσμιο ενδιαφέρον. Ένα ταξίδι που θα συνδυάζει επίσκεψη στο προτεινόμενο θεματικό πάρκο του Κύκλωπα Πολύφημου στην Αλεξανδρούπολη, διακοπές σε κάποιο τουριστικό προορισμό της Θράκης, επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Τροίας και στο Τσανάκκαλε και διακοπές σε κάποιον τουριστικό προορισμό της περιοχής. Ένα τέτοιο συναρπαστικό ταξίδι θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στα τουριστικά προγράμματα μεγάλων tour operators και να προσελκύσει επισκέπτες από όλο τον κόσμο, με προφανή οφέλη και για τις δύο χώρες. Θα μπορούσε επίσης να προβάλλει το προτεινόμενο θεματικό πάρκο στην τεράστια τουριστική αγορά της Κωνσταντινούπολης, αλλά και στη γειτονική Αδριανούπολη. Θα μπορούσε ακόμα να καταστήσει την Αλεξανδρούπολη και το θεματικό αυτό πάρκο αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος των δημοφιλών οδικών εκδρομών προς την Κωνσταντινούπολη και τα παράλια της Μικράς Ασίας που διοργανώνουν τα ελληνικά τουριστικά πρακτορεία. Τέλος, θα μπορούσε να αποτελέσει και ένα σύμβολο συνεργασίας και φιλίας ανάμεσα στις δύο χώρες και στους δύο λαούς.
- Κατασκευή ξενοδοχείου με overwater bungalows στη λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγος. Τα overwater bungalows, τα δημοφιλή ξενοδοχεία σε εξωτικούς προορισμούς με δωμάτια που είναι κτισμένα πάνω στο νερό, αποτελούν ίσως την πιο εμβληματική εικόνα του παγκόσμιου τουρισμού. Στην Ελλάδα βέβαια η προοπτική της κατασκευής τέτοιων ξενοδοχείων φαντάζει σήμερα ουτοπική, για τους λόγους που αναλύω σε άρθρο μου με τίτλο «Overwater Bungalows – Μπορούν τα … Ψαρά να γίνουν Μαλδίβες;». Παρόλα αυτά, πιστεύω ότι στο άμεσο μέλλον θα μπορούσαμε να δούμε και στην Ελλάδα ξενοδοχεία με overwater bungalows. Στο ίδιο άρθρο προτείνονται και ορισμένες περιοχές της χώρας, οι οποίες προσφέρονται για την ανάπτυξη τέτοιων ξενοδοχείων, όχι μόνο στη θάλασσα, αλλά και σε λίμνες και λιμνοθάλασσες, όπου οι κατασκευές αυτές είναι τεχνικά πιο ασφαλείς.
Μια τέτοια λοιπόν λιμνοθάλασσα, η οποία προσφέρει ασφαλείς συνθήκες και ειδυλλιακό τοπίο για την κατασκευή ξενοδοχείου με overwater bungalows, είναι και η λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγος. Με βάση το ξενοδοχείο αυτό θα μπορούσε να αναπτυχθεί μία ήπια μορφή οικοτουρισμού με σεβασμό στο περιβάλλον και στο οικοσύστημα και συναφείς δραστηριότητες, όπως canoe kayak, ψάρεμα και παρατήρηση πουλιών (bird watching). Η κατασκευή ενός τέτοιου ξενοδοχείου, σε συνδυασμό και με την προώθηση των γάμων προορισμού, στους οποίους θα αναφερθώ αμέσως παρακάτω, θα μπορούσε να βγάλει από την τουριστική αφάνεια την ευρύτερη περιοχή του Δέλτα του Νέστου, της λίμνης Βιστωνίδας και της παραλίας στο Φανάρι Κομοτηνής και να την τοποθετήσει δυναμικά στον ευρωπαϊκό τουριστικό χάρτη.
- Ανάδειξη του Πόρτο Λάγος ως προορισμού τέλεσης γάμων (destination wedding). Όπως ανέπτυξα σε σχετικό άρθρο μου, με τίτλο «Live your wedding in Greece – Ο αναξιοποίητος θησαυρός του ελληνικού Τουρισμού», η κατηγορία του destination wedding, δηλαδή του φαινομένου της επιλογής ειδυλλιακών προορισμών για την τέλεση γάμων, συνιστά μία ειδική κατηγορία θεματικού τουρισμού, που μπορεί να αποφέρει σημαντικά έσοδα στον ελληνικό τουρισμό.
Η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου και το Παρεκκλήσι της Παναγίας Παντάνασσας στο Πόρτο Λάγος συνθέτουν ένα από τα πιο γραφικά και ειδυλλιακά μέρη στην Ελλάδα για την τέλεση γαμήλιας τελετής και, ως εκ τούτου, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ιδανικό προορισμό για την ανάπτυξη του destination wedding στη Θράκη. Η ειδυλλιακή εικόνα των δύο εκκλησιών πάνω στα νησάκια της λιμνοθάλασσας του Πόρτο Λάγος, σε συνδυασμό με την κατάλληλη επικοινωνιακή εκστρατεία, θα μπορούσε να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον αρκετών ζευγαριών στη χώρα μας για την τέλεση του γάμου τους. Σταδιακά, με τη δύναμη των social media, οι ειδυλλιακές γαμήλιες εικόνες στο Πόρτο Λάγος θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα σύνορα της Ελλάδας και να προσελκύσουν ζευγάρια αλλοδαπών μελλόνυμφων, όπως συμβαίνει λ.χ. στη Σαντορίνη και σε άλλα ελληνικά νησιά, με προφανή οφέλη για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής αλλά και ολόκληρης της Θράκης. Σε αυτό βεβαίως θα μπορούσε να συμβάλει και η κατασκευή ξενοδοχείου με overwater bungalows, το οποίο, αφενός θα βοηθούσε στη γενικότερη τουριστική προβολή της περιοχής και αφετέρου, θα μπορούσε να αποτελέσει και προορισμό του γαμήλιου ταξιδιού, συνδυάζοντας την τελετή του γάμου και το γαμήλιο ταξίδι σε ένα ενιαίο τουριστικό πακέτο.
- Ανάδειξη της Σαμοθράκης σε κορυφαίο τουριστικό προορισμό τεσσάρων εποχών. Η Σαμοθράκη τυπικά είναι νησί. Στην πραγματικότητα όμως είναι ένα βουνό μέσα στη θάλασσα. Το όρος Σάος έχει υψόμετρο 1.611 μέτρα και δημιουργεί ένα καθαρά ορεινό τοπίο, το οποίο δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τους διάσημους ορεινούς προορισμούς της χώρας, όπως έχω αναφέρει και στο άρθρο μου με τίτλο «Τα νησιά του Χειμώνα στον ελληνικό τουρισμό και οι δυνατότητές τους». Εντυπωσιακά τοπία, φαράγγια, δάση, καταρράκτες, βάθρες και αγριοκάτσικα συνθέτουν το ιδανικό χειμερινό σκηνικό. Από ένα τέτοιο ορεινό τοπίο δεν λείπει ούτε το χιόνι, το οποίο είναι ιδιαίτερα συχνό τους χειμερινούς μήνες. Όλο αυτό το πανέμορφο φυσικό τοπίο το συμπληρώνει η γραφική χώρα της Σαμοθράκης με τα παραδοσιακά και συχνά χιονισμένα σπίτια της. Και βεβαίως δεν λείπει και το καλό φαγητό με σπεσιαλιτέ το κατσικάκι.
Όλα αυτά συνθέτουν έναν ιδανικό χειμερινό προορισμό, ο οποίος παραμένει εντελώς αναξιοποίητος. Εφόσον λοιπόν επιλυθεί το χρόνιο πρόβλημα της ακτοπλοϊκής συγκοινωνίας, αναπτυχθούν οι κατάλληλες τουριστικές υποδομές και σχεδιαστεί μία στοχευμένη διαφημιστική προβολή, το νησί της Σαμοθράκης θα μπορούσε να αναδειχθεί σε κορυφαίο τουριστικό προορισμό τεσσάρων εποχών, προσελκύοντας Έλληνες και ξένους τουρίστες, όχι μόνο την άνοιξη και το φθινόπωρο, αλλά ακόμα και την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Μπορεί αυτό σήμερα να ακούγεται παράδοξο, όμως το νησί διαθέτει όλες τις προοπτικές για μια τέτοια δυναμική τουριστική ανάπτυξη.
- Μετατροπή του Καρναβαλιού της Ξάνθης σε ένα μεγάλο event διεθνούς ενδιαφέροντος. Το ξακουστό καρναβάλι της Ξάνθης αποτελεί το μεγαλύτερο καρναβάλι της Βόρειας Ελλάδας και συγκεντρώνει κάθε χρόνο μεγάλο πλήθος Ελλήνων επισκεπτών. Ένα τέτοιο γεγονός, με μεγάλη απήχηση ιδίως στη νεολαία, θα μπορούσε να ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα και να μετατραπεί σε event διεθνούς ενδιαφέροντος, προσελκύοντας καταρχήν επισκέπτες από τη Βουλγαρία και σταδιακά και από τη Ρουμανία, τη Σερβία και άλλες γειτονικές χώρες. Με την κατάλληλη διαφημιστική και τουριστική προβολή στις βαλκανικές χώρες, τη χρονική επέκταση των καρναβαλικών εκδηλώσεων και το σχεδιασμό παράλληλων εκδηλώσεων, όπως π.χ. ενός φεστιβάλ μουσικής (στα πρότυπα του διάσημου φεστιβάλ χάλκινων της Γκούτσα στη Σερβία) ή ενός φεστιβάλ κρασιού ή μπύρας (στα πρότυπα του αντίστοιχου φεστιβάλ του Βελιγραδίου), το καρναβάλι της Ξάνθης θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα πολυήμερο event διεθνούς ενδιαφέροντος, προσελκύοντας τουρίστες και νεολαία από όλες τις γειτονικές χώρες.
- Εγκατάσταση Ελλήνων ομογενών από την Ουκρανία και Αρμένιων και Ουκρανών προσφύγων στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης. Τελευταίο άφησα ένα ζήτημα εθνικού ενδιαφέροντος. Οι πρόσφατες πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας δημιούργησαν ένα μεγάλο κύμα Αρμένιων και Ουκρανών προσφύγων. Το τραγικό αυτό γεγονός παρουσιάζει ενδιαφέρον και για την Ελλάδα, τόσο για ανθρωπιστικούς όσο και για εθνικούς λόγους. Θα επικεντρωθώ στους τελευταίους. Η χώρα μας διαθέτει ήδη μια μεγάλη κοινότητα Αρμενίων, οι οποίοι έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην ελληνική κοινωνία. Οι Αρμένιοι έχουν πολλά κοινά στοιχεία με τους Έλληνες και κοινή θρησκεία. Το ίδιο και οι Ουκρανοί. Είναι επίσης σκληροί μαχητές, τόσο στην καθημερινότητα της ζωής τους, όσο και για την υπεράσπιση της πατρίδας τους. Θα μπορούσε λοιπόν η Ελλάδα να υποδεχθεί πρόσφυγες από την Αρμενία και την Ουκρανία, να τους εγκαταστήσει στη Θράκη και ιδίως στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης και να τους ενσωματώσει με τον ίδιο τρόπο που ενσωμάτωσε και τους ελληνοπόντιους πρόσφυγες. Με τον τρόπο αυτό δεν θα προσφέρει απλώς ανθρωπιστική βοήθεια σε δύο σκληρά δοκιμαζόμενους λαούς, αλλά επιπλέον θα ενισχύσει και το χριστιανικό πληθυσμό της Θράκης, μεταβάλλοντας την αριθμητική ισορροπία μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων στην περιοχή. Παράλληλα, θα εγκαταστήσει στην ιδιαίτερα κρίσιμη εθνικά περιοχή της Θράκης δύο λαούς, οι οποίοι απέδειξαν στο πεδίο της μάχης με πόσο σθένος, δύναμη και μαχητικότητα υπερασπίζονται τα πάτρια εδάφη.
Το ίδιο βεβαίως ισχύει πρωτίστως και για τους Έλληνες ομογενείς που ζουν στην Ουκρανία και ιδίως για τους Έλληνες της ολοσχερώς κατεστραμμένης Μαριούπολης και άλλων πόλεων της Αζοφικής. Επιβάλλεται να σχεδιαστεί ένα ολιστικό πρόγραμμα μετεγκατάστασής τους στη Θράκη, αντίστοιχο με το πρόγραμμα μετεγκατάστασης των Ελλήνων ομογενών του Πόντου. Είναι ένα ζήτημα το οποίο θα πρέπει να εξετάσει σοβαρά η χώρα μας και τα αρμόδια Υπουργεία, σε συνεργασία με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, καθώς μπορεί να ενισχύσει την άμυνα και την ασφάλεια της Θράκης απέναντι σε μία καθημερινά αυξανόμενη τουρκική απειλή.
Η Θράκη αποτελεί αναμφίβολα μια περιοχή με μεγάλες αναπτυξιακές δυνατότητες και σημαντικές τουριστικές προοπτικές, οι οποίες παραμένουν σήμερα ανεκμετάλλευτες, σε σύγκριση ακόμα και με τη γειτονική Τουρκία. Για την αλλαγή της εικόνας αυτής είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ορισμένων μεγάλων έργων, καθώς και η ανάδειξη και αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής που παρουσιάστηκαν παραπάνω. Με τον τρόπο αυτό, η Θράκη θα καταφέρει να προσελκύσει το απαιτούμενο επενδυτικό ενδιαφέρον, που θα μπορούσε να μετατρέψει τη δεύτερη «φτωχότερη» ελληνική Περιφέρεια σε δημοφιλή εγχώριο και ευρωπαϊκό τουριστικό προορισμό, καθώς και σε σημαντικό εμπορικό, οικονομικό και ενεργειακό κόμβο της ευρύτερης περιοχής. Σε ένα πραγματικό σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση.
(*) Ο κ. Ιωάννης Γκιτσάκης (twitter @gitsakis) είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης με ειδίκευση στις Συμβάσεις Παραχώρησης και ΣΔΙΤ, Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου και Σύμβουλος τουριστικών επιχειρήσεων και επενδύσεων
