Οι τρομοκρατικές ενέργειες στο Παρίσι και στο Μάλι και ο φόβος που πλανάται σε ολόκληρη την Ευρώπη αποτελούν μια νέα απρόβλεπτη ευκαιρία για την Άγκυρα. Να αξιοποιήσει, δηλαδή, το φόβο των δυτικών κοινωνιών και στο όνομα της πάταξης της τρομοκρατίας να αποδυναμώσει το ΡΚΚ και τους Κούρδους της Συρίας με τη συναίνεση των δυτικών κρατών διασφαλίζοντας τα σύνορά της. Παράλληλα, ο κομβικός ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει στο προσφυγικό που ταλανίζει την Ευρώπη, θα ενισχύσει τις οποιεσδήποτε αξιώσεις της. Θα αξιοποιήσει η Άγκυρα αυτές τις νέες δυνατότητες; Σε όλα αυτά ήλθε να προστεθεί και η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού, μια στρατιωτική ενέργεια που υπερέβη τα όρια, διότι με αυτή τη λογική η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει καταρρίψει πλειάδα τουρκικών αεροσκαφών που παραβιάζουν καθημερινά τον εναέριο χώρο της, αλλά πρόκειται για μια ενέργεια μεστή διπλωματικού περιεχομένου. Διότι αξιοποιεί τη σημερινή αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης – Ρωσίας και εξαναγκάζει το ΝΑΤΟ και συνεπώς ολόκληρη τη Δύση να συμπαραταχθεί με την Τουρκία και κατ’ επέκταση να διασφαλίσει την εδαφική της ακεραιότητα. Μπορεί η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού να επιφέρει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις λόγω της επιδείνωσης των σχέσεων με τη Ρωσία, με την οποία διατηρεί εξαιρετικές οικονομικές σχέσεις, όμως για την Άγκυρα προέχει να εξέλθει η Τουρκία αλώβητη από τη συριακή κρίση αντιμετωπίζοντας την απειλή του κουρδικού παράγοντα και διατηρώντας την εδαφική της ακεραιότητα
Με την έναρξη της κρίσης στη Συρία, η Άγκυρα είχε δύο επιλογές: Να ενισχύσει τον Άσσαντ ώστε να σταθεροποιήσει το καθεστώς του. Έτσι, θα παρέμενε αλώβητο το status quo της περιοχής, το οποίο αξιοποιήθηκε από τη νεοθωμανική πολιτική του Ερντογάν και συνέβαλε στην οικονομική ανάκαμψη της Τουρκίας. Από τη στιγμή όμως που ο Ερντογάν, συνεπαρμένος από την επιτυχία των ισλαμιστών σε Τυνησία, Αίγυπτο και Λιβύη στα πλαίσια της Αραβικής Άνοιξης, αποφάσισε να αναμειχθεί στα εσωτερικά της Συρίας, είχε μόνο μια επιλογή: Να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που του προσέφερε η κατάρριψη του τουρκικού αεροσκάφους από τις συριακές δυνάμεις τον Ιούνιο του 2012 ή τις τρομοκρατικές ενέργειες στο Ρειχανλί το επόμενο έτος και να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Συρίας εισβάλλοντας και εγκαθιστώντας στην εξουσία τους μετριοπαθείς μουσουλμάνους που ήλεγχε. Ό,τι και να επέλεγε, οι εξελίξεις θα είχαν περιοριστεί στα σύνορα της Συρίας. Μάλιστα στη δεύτερη περίπτωση η Δύση θα παρακολουθούσε την τουρκική εισβολή χωρίς να μπορεί να αντιδράσει αφού, τότε, ζητούσε επίμονα την απομάκρυνση του Άσσαντ.
Γιατί όμως η Άγκυρα ενώ υπήρξε εκ των υποκινητών της ένοπλης εξέγερσης κατά του Άσσαντ δεν παρενέβη έγκαιρα στη συριακή κρίση ώστε να καθορίσει η ίδια τις εξελίξεις; Ένας λόγος είναι η εσωστρέφεια που προκάλεσαν τα γεγονότα στην πλατεία Ταξίμ και η σύγκρουση Ερντογάν – Γκιουλέν, με τις κατηγορίες περί σκανδάλων που άγγιζαν ολόκληρη την ηγεσία του ΑΚΡ και επέφεραν την αποστασιοποίησή της Τουρκίας από τα τεκταινόμενα στην Εγγύς και τη Μ. Ανατολή. Κυρίως όμως λόγω της ιδιαιτερότητας της ευρύτερης περιοχής: Οθωμανική περιοχή, ενοποιημένη, με αποτέλεσμα τη διάχυση των θρησκειών, των δογμάτων και των εθνοτήτων στην έκτασή της, η οποία μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατακερματίστηκε σε κράτη με μοναδικό κριτήριο την εξισορρόπηση των γαλλοβρετανικών συμφερόντων εγκλωβίζοντας θρησκευτικές και φυλετικές διαφορές. Διότι επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με το καθεστώς των μιλλέτ, ήσαν ανεκτές όλες οι θρησκείες και τα δόγματα, όπως αποδεικνύει η ειρηνική συμβίωση των χριστιανών επί αιώνες στην Εγγύς Ανατολή, οι οποίοι σήμερα στοχοποιούνται και εκδιώκονται. Γιαυτό μια εμφύλια σύγκρουση απελευθερώνει τα κοινά χαρακτηριστικά πολυπληθών ομάδων της ευρύτερης πρώην οθωμανικής περιοχής, τις οποίες ενοποιεί καταργώντας τα τεχνητά σύνορα των κρατών, με κίνδυνο να καταστεί ανεξέλεγκτη. Γιαυτό τα σύνορα στην περιοχή είναι πλέον διαπερατά, γεγονός που απειλεί και την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας. Γιαυτό η Άγκυρα απέφυγε να εμπλακεί στη σύγκρουση της ISIS με τους Κούρδους που υπεράσπιζαν την κουρδική πόλη Κομπανί ένα βήμα έξω από τα σύνορά της παρά την απαίτηση των Κούρδων της Ν.Α. Τουρκίας και τις εσωτερικές ταραχές που προκλήθηκαν. Όμως η ένοπλη επαναδραστηριοποίηση του ΡΚΚ, με αφορμή τη στάση της Άγκυρας στο Κομπανί και ο εξοπλισμός των Κούρδων του Β. Ιράκ και της Συρίας από τη Δύση στο όνομα της αντιμετώπισης της ISIS έσυραν την Τουρκία στη συριακή κρίση και την ενέπλεξαν και στρατιωτικά. Παραχώρησε τη βάση του Ιντσιρλίκ για τις αεροπορικές επιθέσεις των «φίλων της Συρίας» στις οποίες συμμετείχε και η ίδια προτιμώντας βέβαια να βομβαρδίζει περισσότερο το ΡΚΚ και τους Κούρδους της Συρίας παρά την ISIS. Ποιες ήσαν οι συνέπειες; Οι τρομοκρατικές ενέργειες στο Ντιγιαρμπακίρ, στο Σουρούτς και στην Άγκυρα που επιβεβαίωσαν τους αρχικούς φόβους της Άγκυρας.
Σήμερα η Άγκυρα έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει την αποκήρυξη της τρομοκρατίας και επομένως την καταδίκη του ΡΚΚ, και το προσφυγικό, αναγκάζοντας τις ισχυρές δυνάμεις της Ευρώπης να συμπαραταχθούν με τις περιφερειακές της αγωνίες. Σε αυτά προσετέθη και η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού. Πρόκειται σαφώς για σκόπιμη ενέργεια που αποσκοπούσε να συστρατεύσει ολόκληρη τη Δύση στην υπεράσπιση της εδαφικής της ακεραιότητας.
Μακροδημόπουλος Δημήτρης
