Το 2023 αναμένεται να είναι μια ιδιαίτερα κρίσιμη, δύσκολη και καθοριστική χρονιά και στα Ελληνοτουρκικά.
Πέραν του πολέμου στην Ουκρανία που εισέρχεται στο δεύτερο έτος, σε πολλές γεωγραφικές και γεωπολιτικές γωνιές του πλανήτη υπάρχουν ενεργά προβλήματα, διενέξεις, ανακατατάξεις, αυταρχικά και αναθεωρητικά καθεστώτα που επιδιώκουν να αλλάξουν το στάτους κβο. Ενδεικτικά αναφέρω την αντιπαράθεση του Ισραήλ με το Ιράν, την αστάθεια στην Υποσαχάρια Αφρική, την πολύ ασταθή και ρευστή κατάσταση στην έντονα στρατιωτικοποιημένη και πυρηνικοποιημένη Κορεατική Χερσόνησο, τις εντάσεις στη Νότια Σινική Θάλασσα, ενώ κυοφορούνται εξελίξεις στον Αρκτικό Χώρο.
Απειλές
Από τις ανωτέρω περιοχές κρίσεων και με έντονα… στοιχεία υποτροπής δεν μπορεί να λείψει η περίπτωση των ελληνοτουρκικών εντάσεων στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο και, φυσικά, στα ενεργειακά θαλασσοτεμάχια της Κύπρου. Τα τελευταία χρόνια συσσωρεύτηκαν μαζικά οι τουρκικές απειλές κατά της Ελλάδας και της Κύπρου, με «αιχμές» το εύρος του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων, την παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων στα νησιά μας από τη Σαμοθράκη μέχρι το σύμπλεγμα Καστελλόριζου/Μεγίστης. Επίσης, «καίνε» τα προσφυγομεταναστευτικά θέματα, η κατάσταση στη Δυτική Θράκη με τη μουσουλμανική μειονότητα και το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019.
Οι τουρκικές αναθεωρητικές θέσεις και προκλήσεις προκάλεσαν εντάσεις, λεκτικές αντιπαραθέσεις, πολιτική οξύτητα, κατευναστικές παρεμβάσεις τρίτων για χαλάρωση της έντασης και αποκλιμάκωση από τους Αμερικανούς, τους Ευρωπαίους, το ΝΑΤΟ και άλλους διεθνείς παράγοντες κ.λπ. Η αντιπαράθεση Ελλάδας-Τουρκίας περιελάμβανε επιστολές και κείμενα στα Ηνωμένα Εθνη από Αθήνα και Αγκυρα, ενίσχυση και αναβάθμιση διακλαδικών και κλαδικών εξοπλιστικών προγραμμάτων (ειδικά από τη χώρα μας λόγω της ορατής απειλής και από την Τουρκία με περαιτέρω προβολή της ιδιαίτερα αναπτυγμένης εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας της), υιοθέτηση του ναυτικού δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», καθώς και σύσταση νέων περιφερειακών συγκλίσεων και τριγωνικών σχημάτων και συμμαχιών (περισσότερο πολιτικής διάστασης και πολύ λιγότερο τύπου άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, δηλαδή από κοινού αντιμετώπισης της τουρκικής απειλής με κάπως διακρινόμενη τη συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας).
Ελληνοτουρκικά και Εκλογές
Μέσα στο 2023 θα έχουμε, κατ’ αρχάς, σημαντικές εξελίξεις σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο. Σε πολιτικό επίπεδο εθνικές εκλογές στη χώρα μας, προεδρικές στην Κύπρο (για τη μετα-Αναστασιάδη εποχή) και προεδρικές-κοινοβουλευτικές στην Τουρκία, που συμπληρώνει 100 χρόνια από την ιστορική Συνθήκη της Λωζάννης. Την ίδια στιγμή η κατάσταση στη Βόρεια Συρία (σε μία συνοριακή ζώνη μήκους 910 χλμ.) είναι προβληματική, με την Αγκυρα να απειλεί με τέταρτη εισβολή στην περιοχή (δεν μπορεί να αποκλειστεί, αν και Αμερικανοί και Ευρωπαίοι έχουν μεταφέρει τα απορριπτικά και αποτρεπτικά τους μηνύματα προς τον αλαζονικό Ερντογάν), ενώ η διπροσωπία του Τούρκου προέδρου με τον έτερο υπερόπτη, αναθεωρητή Πούτιν έχει προκαλέσει προβληματισμό και αρκετό σκεπτικισμό σε πολύ σημαντικούς διπλωματικο-στρατιωτικούς κύκλους στο ΝΑΤΟ.
1 Οι εκλογές στη γειτονική Τουρκία είναι γρίφος και προεδρικά καθώς και κοινοβουλευτικά αρκετά ομιχλώδεις. Μπορεί οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία (ως και οι Ελληνες δημοσιογράφοι) να εμφανίζουν ως ήδη χαμένο τον Ερντογάν, αλλά προσωπικά «δεν θα έβαζα το χέρι μου στη φωτιά». Ο εμπρηστικός λεκτικά Τούρκος πρόεδρος έχει πολλά «χαρτιά» στα χέρια του, μεταξύ των οποίων την επίκληση «φανταστικού εχθρού» για τη χώρα του, το Κουρδικό, τη συγκρουσιακή επιλογή με τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους, τις απειλές με το κατοχικό καθεστώς στην Κύπρο και απέναντί του μία εξάδα κομματικών αντιπολιτευόμενων αρχηγών πραγματικά αδύναμων. Επιπρόσθετα, έχει το γεωγραφικό βάθος της Τουρκίας που διαχρονικά τον υποστηρίζει, τη διαβόητη μυστική υπηρεσία ΜΙΤ του δαιμόνιου Χακάν Φιντάν, τα ισχυρά ισλαμικά κέντρα (που συγκροτούν μέχρι στρατούς και μισθοφόρους), τις Ενοπλες Δυνάμεις υπό τον στρατηγό ε.α. υπ. Αμυνας, Χουλουσί Ακάρ, ενώ οι όποιοι γκιουλενιστές βρίσκονται στο εξωτερικό και δύσκολα μπορούν να τον απειλήσουν. Δεν μπορώ να αποκλείσω επανεκλογή του, ενώ η προεκλογική αντιπαράθεση προβλέπεται οξύτατη.
Προφανώς, εκτιμώ ότι θα είναι αρκετά δύσκολη η επικράτησή του (ειδικά λόγω των οικονομικών και νομισματικών δυσκολιών), αλλά, παρά τα λεγόμενα, έχει επιλογές. Και μην ξεχνάμε ότι διακυβεύονται η ζωή του, η οικογενειοκρατία του και, κυρίως, η κληρονομιά του (στο να υπερκεράσει τον Κεμάλ). Επίσης, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε τη φιλοδοξία του να καταστήσει την Τουρκία «παγκόσμια δύναμη», ενώ διαθέτει και αρκετό μαύρο χρήμα από τους πλούσιους φίλους του στον κόλπο των πετρελαίων. Αρα, μπορεί να προκαλέσει άπειρα προβλήματα και εμπόδια σε αντιπάλους του και να φθάσει μέχρι τα άκρα για να παραμείνει στην εξουσία. Γι’ αυτό μην αποκλείουμε τίποτα. Είναι επικίνδυνος και ριψοκίνδυνος. Στα Ελληνοτουρκικά δεν πρόκειται να αλλάξει ρότα και μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω εντάσεις, αλλά όχι πόλεμο. Οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ δεν του επιτρέπουν κάτι μεγάλο. Η τουρκική εξωτερική πολιτική δεν πρόκειται να διαφοροποιηθεί απέναντι σε Αθήνα και Λευκωσία (όποιος και να εκλεγεί), ενώ το ΝΑΤΟ θα επαγρυπνεί για την αποφυγή-αποτροπή κάποιας ενέργειας της Αγκυρας που ξεφεύγει από τα… ελεγχόμενα.
Ο Ακάρ «μπήκε» στο νέο έτος με απειλές: Λάθος οι υπολογισμοί της Ελλάδας για το Καστελόριζο
Η Κύπρος που δεν είναι υπό τη νατοϊκή «ομπρέλα» είναι πιο αδύναμος κρίκος από το τριεθνές του Εβρου μέχρι τα ελεύθερα μέρη της επαρχίας Αμμοχώστου. Εκεί μπορεί να προκαλέσει με πολλά υδρογραφικά και γεωτρητικά πλοία του.
2 Η περίπτωση του τουρκολιβυκού μνημονίου Σάρατζ-Ερντογάν το 2019 και η ανανέωσή του προ δύο και πλέον μηνών θα είναι στο προσκήνιο μέσα στο 2023. Ο Ερντογάν «οπλοποιεί» την Τριπολιτάνα και την Αλβανία. Στη βορειοαφρικανική ακτή έχει το πάνω χέρι. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Δύσκολα αποχωρεί από εκεί. Μου θυμίζει σε άλλες εποχές την παρουσία του νοτιοαφρικανικού στρατού επί ρατσιστικού Απαρτχάιντ στη Ναμίμπια και τη Νότια Ανγκόλα. Επίσης, την ινδική κατοχή στο Κασμίρ ή των Ισραηλινών σε ορισμένα παλαιστινιακά εδάφη. Επιπλέον, σταδιακά «οπλοποιεί» τον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών και επιδιώκει διευρυμένες συνεργασίες με ασιατικά και αφρικανικά κράτη. Μην περιμένει κανείς ότι το στρατοκρατικό και πολιτικά ασπόνδυλο καθεστώς της Αιγύπτου θα πολεμήσει κατά της Τουρκίας. Η Αίγυπτος έχει υπολογίσιμες Ενοπλες Δυνάμεις αλλά οικονομικά είναι καχεκτική. Επιβιώνει μέσα στη φτώχεια της, χάρη στα πλούσια κράτη του Κόλπου. Και ελλοχεύει μέσα στο σώμα της πανίσχυρη η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που έχει τις δυνατότητες να προκαλέσει ουσιαστικές αλλαγές στα ισχύοντα σήμερα.
Προσωπικά, δεν αποκλείω μέσα στο 2023 η Τουρκία να ενεργοποιήσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο από τη μεριά της Λιβύης. Επίσης, ας ληφθεί υπ’ όψιν ότι έχει πλέον βάσεις στη χωρισμένη Λιβύη, εκπαίδευε τον στρατό της, διεισδύει στο Σαχέλ και δεν μπορεί να αποκλειστεί μία ένταση διαρκείας με τη Λιβύη (της χώρας μας).
Οι πολυεθνικές στρατιωτικές ασκήσεις που κάνουμε με διάφορες χώρες είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά σε τέτοιες κρίσεις είναι καλό να συνεχίσουμε να εξοπλιζόμαστε, γιατί αυτό ενδεχομένως να διαδραματίσει τον κύριο ρόλο.
Επίσης, δεν πρόκειται να αλλάξει στάση η Αγκυρα στα θέματα της μειονότητας, του εξοπλισμού των νησιών μας, καθώς και των απειλών για το εύρος των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. Αν προχωρήσουμε σε επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια σε Κρητικό και Λιβυκό Πέλαγος, καλό θα ήταν να ενημερώσουμε αρκετά νωρίς φίλους, συμμάχους και εταίρους.
3 Στο Κυπριακό δεν φαίνεται κάποιο φως στο βάθος του τούνελ. Μπορεί να υπάρχει στασιμότητα, αλλά ο Ερντογάν «οπλοποιεί» ποικιλοτρόπως το ψευδοκράτος του Ερσίν Τατάρ δημιουργώντας νέα τετελεσμένα, ειδικά στα Βαρώσια. Από πλευράς Ηνωμένων Εθνών, οι αποτυχίες σε Μον Πελεράν, Κραν Μοντανά και η επικρατούσα κατάσταση δύσκολα θα αλλάξουν τα ισχύοντα. Ομως, χρειάζεται προσοχή, γιατί εκεί ο Ερντογάν εκτιμά ότι υπάρχουν ευκαιρίες. Η διεθνής «ομίχλη», που είναι εμφανής στις τρέχουσες διεθνείς σχέσεις, απαιτεί προσοχή, γιατί ισχύει το λεχθέν ότι «οι λύκοι αγαπούν την ομίχλη για τις κινήσεις τους».
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Σε ετοιμότητα για… ασύμβατες απειλές εξ Ανατολών
Συμπερασματικά, το 2003 θα είναι μια ιδιαίτερα κρίσιμη χρονιά με πολλά γεγονότα, ανατροπές και ραγδαίες εξελίξεις. Ο Ερντογάν θα παλέψει μέχρι τέρμα για την πολιτική του επιβίωση. Η Τουρκία θα εξακολουθήσει να απειλεί και θα περιμένει από εμάς τη λάθος κίνηση. Το Κυπριακό και το τουρκολιβυκό μνημόνιο θα είναι τα επικυρίαρχα θέματα της τουρκικής ατζέντας. Ανεξαρτήτως της επικράτησης ή μη του Ερντογάν, η χώρα μας θα πρέπει να εμμείνει στους εξοπλισμούς, στη συλλογή καλών πληροφοριών, στις σωστές εκτιμήσεις (και όχι σε φαντασιόπληκτους που επαναλαμβάνουν τα ίδια και είναι ιστορικά και χρονολογικά αχθοφόροι στατικών και περιθωριακών σκέψεων), ενώ η χώρα μας θα πρέπει να ενισχύσει την παρουσία της στην ευρωατλαντική οικογένεια, καθώς και στην ευρωπαϊκή άμυνα, ασφάλεια και συνεργασία. Μέσα στο 2022 έγιναν αρκετά και σημαντικά από την πλευρά μας. Ομως, πέραν των συμβατικών απειλών για το 2023, πρέπει να είμαστε πιο ενισχυμένοι για την αντιμετώπιση ασύμμετρων, υβριδικών, μη γραμμικών και προπαγανδιστικών επιθέσεων από τον ανατολικό μας γείτονα.
