Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης
Ο Ερντογάν την πρώτη δεκαετία της διακυβέρνησής του κατάφερε τη συνεχή αύξηση των ποσοστών του (ΑΚΡ-Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) και την επικράτηση εναντίον της Κεμαλικής ελίτ και του στρατεύματος, επειδή η ρητορική του έδωσε αέρα φιλελευθερισμού και ανανέωσης στην Τουρκία, καθώς μίλησε για ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, ελευθερίες, κ.λπ.
Ο Κιλιτζντάρογλου στην πρώτη δημοσκόπηση (εταιρία ORC) που διενεργήθηκε και δημοσιεύθηκε αμέσως μετά την ανάδειξή του από τη «Συμμαχία των Έξι» ως ο αντίπαλος του Ερντογάν στις επερχόμενες εκλογές, προηγείται του Τούρκου Προέδρου με ποσοστό 13%. Επίσης, και άλλη τελευταία δημοσκόπηση (εταιρία ALF), δίνει ισχυρό προβάδισμα στην αντιπολιτευόμενη συμμαχία.
Εάν λάβουμε υπ΄όψη ότι ο Κιλιτζντάρογλου είναι Αλεβίτης και διεκδικεί το προεδρικό αξίωμα σε μια κατεξοχήν Σουνιτική χώρα, καθώς και το γεγονός ότι ο Ερντογάν τα τελευταία πέντε χρόνια έχει βασίσει την πολιτική του επικράτηση μέσα από τη συνεργασία με τους εθνικιστές του Μπαχτσελί (Πρόεδρος του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης-ΜΗΡ) και κατ’ επέκταση με το κλείσιμο κάθε πόρτας συνεργασίας με τους Κούρδους, τρία είναι τα κύρια ερωτήματα που προκύπτουν την περίοδο αυτή:
- Είναι δυνατόν να συνδυαστεί η αύξηση των ποσοστών του Προέδρου του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), Κιλιτζντάρογλου, με το άνοιγμα στον κουρδικό παράγοντα και τη φημολογούμενη συνεργασία με το φιλοκουρδικό HDP (Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών);
- Πόσο θα επηρεαστεί η γνώμη και η προτίμηση του μέσου Τούρκου Σουνίτη ψηφοφόρου από την Αλεβίτικη καταγωγή του Κιλιτζντάρογλου;
- Πώς θα επηρεάσει τα ποσοστά των δύο αντιπάλων, η στάση των εθνικιστών συνοδοιπόρων τους, Μπαχτσελί και Ακσενέρ;
Ο κουρδικός παράγοντας
Λίγο πριν τα ταραχώδη γεγονότα Γκεζί (Μάϊος-Ιούνιος 2013), έγινε γνωστή η εκεχειρία της τουρκικής κυβέρνησης με το ΡΚΚ και η έναρξη της «Διαδικασίας Ειρήνευσης», η οποία έληξε τον Αύγουστο του 2015, δηλαδή αμέσως μετά τις εκλογές της 8ης Ιουνίου 2015 όπου το φιλοκουρδικό HDP εισήλθε στην Εθνοσυνέλευση πετυχαίνοντας για πρώτη φορά το ποσοστό ρεκόρ του 13,1% το οποίο συνοδεύτηκε από αντίστοιχη μείωση ποσοστών του ΑΚΡ. Ακολούθησε η παύση της εκεχειρίας με το ΡΚΚ και η διακοπή της συνεργασίας με τον κουρδικό παράγοντα, όπου ο Ερντογάν επένδυσε στην εθνικιστική-συντηρητική δεξαμενή και πέτυχε αύξηση των ποσοστών του ΑΚΡ στις πρόωρες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 2015. Μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, ο Ερντογάν συμμάχησε με τους εθνικιστές-ευρασιατιστές, και περνώντας στο προεδρικό σύστημα μετά από τις εκλογές του Απριλίου του 2017, κέρδισε και τις εκλογές της 24ης Ιουνίου του 2018. Ακολούθησαν διώξεις Κούρδων πολιτικών παραγόντων καθώς και παύση από τα καθήκοντά τους δεκάδων δημοτικών αρχόντων του HDP, με αντίστοιχο διορισμό Επιτρόπων.
Αλεβιτισμός
Σε σχετική έρευνα που διενεργήθηκε τον Μάιο του 2022 σε έξι νομούς της Τουρκίας, το 86,3% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν αποτελεί αρνητικό σημείο η Αλεβίτικη καταγωγή του Κιλιτζντάρογλου για την εκλογή του ως Προέδρου της Τουρκίας. Ας μην ξεχνάμε ότι το φιλοκουρδικό HDP στις εκλογές της 8ης Ιουνίου του 2015 κατάφερε να εισέλθει στην Εθνοσυνέλευση με ποσοστό ρεκόρ (13,1%), καθώς προσέγγισε με το πρόγραμμά του όλες τις μειονότητες αλλά και τους Αλεβίτες στην Τουρκία.
Ρόλοι Μπαχτελί και Ακσενέρ
Το θέμα έχει ενδιαφέρον εάν εξεταστεί και από την πλευρά της στάσης των δύο εθνικιστών ηγετών κομμάτων, Μπαχτσελί και Ακσενέρ, οι οποίοι ηγούνται των δύο μεγαλύτερων κομμάτων που συμμαχούν με Ερντογάν και Κιλιτζντάρογλου αντίστοιχα. Οι πρωτοβουλίες Ερντογάν περιορίζονται σε ένα πιθανό άνοιγμα σε κάθε μειονοτικό παράγοντα και ακόμη περισσότερο στους Κούρδους, ενώ η Ακσενέρ δεν φαίνεται να ενοχλείται από μια στήριξη της «Συμμαχίας των Έξι» και από τους Κούρδους, αρκεί αυτή να μην έχει θεσμικά χαρακτηριστικά. Αυτό το σημείο είναι πολύ κρίσιμο, καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος καλείται να αυξήσει τα ποσοστά του εντός δύο μηνών, ποντάροντας στο συναίσθημα του μέσου Τούρκου ο οποίος είναι οργισμένος λόγω της ολιγωρίας της κρατικής μηχανής να ανταποκριθεί στις ανάγκες των σεισμοπαθών. Επίσης, ο Ερντογάν φαίνεται ως υποχρεωμένος να χρησιμοποιήσει και το εθνικιστικό χαρτί του εξωτερικού εχθρού για να συσπειρώσει τη μεγάλη δεξαμενή των συντηρητικών, όπως έχει πράξει πολλές φορές, όμως αυτή τη φορά δεν διαθέτει την ελευθερία ελιγμών που διέθετε στο παρελθόν αφού έχει άμεση ανάγκη την οικονομική στήριξη της Δύσης λόγω του σεισμού.
Συμπερασματικά γίνεται φανερό ότι:
Η απόκλιση του Ερντογάν από βασικές δημοκρατικές αρχές που πρόβαλλε αρχικά, και η σύγκρουση με τους Κούρδους, τον έστρεψαν στους εθνικιστές με τους οποίους συνεργάστηκε για να επικρατήσει στις εκλογικές αναμετρήσεις που ακολούθησαν την απόπειρα του πραξικοπήματος του 2016.
Η εξέλιξη αυτή ανάγκασε τον Ερντογάν να δαιμονοποιήσει κάθε δημοκρατική φωνή και έδωσε χώρο στις απαιτήσεις των εθνικιστών με κύριο σύνθημα την ασφάλεια του Έθνους–Κράτους και τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας. Αυτό συνοδεύτηκε από στροφή προς την Ευρασία, απομάκρυνση από τη σκιά της Δύσης, μείωση της δυναμικής του εν μόψει των επερχόμενων εκλογών, και σκλήρυνση της στάσης και στα εθνικά μας θέματα.
Οι σεισμοί συνέβαλλαν στην αύξηση της λαϊκής δυσφορίας, όχι όμως και στην περαιτέρω μείωση των ποσοστών του κυβερνώντος κόμματος, καθώς η κυβέρνηση στην Τουρκία πάντα διατηρούσε την πρωτοβουλία αλλαγής της δυναμικής των εξελίξεων, όχι μόνο επειδή διαθέτει τα μέσα, το προσωπικό και τις υπηρεσίες για να επηρεάσει την κοινή γνώμη, αλλά επειδή είναι στην ιδιοσυγκρασία του τουρκικού λαού σε περιόδους κρίσεων να συσπειρώνεται στον ισχυρό πόλο, δηλαδή στην εκάστοτε κυβέρνηση.
Τα κρίσιμα ερώτημα που προκύπτουν και αφορούν άμεσα και την Ελλάδα, είναι:
- Αρκούν οι κυβερνητικές εξαγγελίες και η επένδυση του Ερντογάν στον συναισθηματικό παράγοντα για να ανατρέψουν τον «αέρα νίκης» που διαθέτει πλέον ο Κιλιτζντάρογλου;
- Σε τι μεθόδους θα καταφύγει ο Ερντογάν για να ανεβάσει και πάλι τα ποσοστά του και να αποκτήσει χαρακτηριστικά νικητή το κόμμα του, με δεδομένο ότι είναι πολύ μικρό το χρονικό διάστημα μέχρι τις εκλογές οι οποίες είναι οι κρισιμότερες στην πολιτική καριέρα του Τούρκου Προέδρου;
- Τι πρωτοβουλία ελιγμών διαθέτει ο στριμωγμένος Ερντογάν για να συσπειρώσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους αφού δεν μπορεί να προσβλέπει στη στήριξη των μειονοτήτων και σίγουρα των Κούρδων αλλά και στη στήριξη του δυτικού παράγοντα;
——-
Δημοσιεύεται στη σημερινή έκδοση της εφημερίδας «ΠΑΡΟΝ της Κυριακής».
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013-2017, και Διοικητής της XXI ΤΘΤ Κομοτηνής την περίοδο 2017-2019.
