Ο Καρλ Σμιτ στην “Πολιτική θεολογία” έγραφε ότι «κυρίαρχος είναι αυτός που αποφασίζει για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης (εξαίρεσης)». Στην προκειμένη περίπτωση που βιώνουμε, κυρίαρχοι δεν είναι οι ηγέτες των κρατών που επέβαλαν τα περιοριστικά μέτρα στη ζωή των πολιτών αλλά ο κορωνοιός και ο φόβος του θανάτου που μετέδωσε στις κοινωνίες. Ο Καρλ Γιάσπερς, μέντορας και φίλος της Χάνα Άρεντ, της έγραφε ότι «τα βακτήρια προκαλούν επιδημίες που εξολοθρεύουν πληθυσμούς, παραμένοντας όμως απλώς βακτήρια», όπως σήμερα ο κορωνοιός, παραμένοντας απλά ιός. Διαπίστωση που αναδεικνύει την αδυναμία των προηγμένων κρατών και της σύγχρονης ανθρωπότητας που με την ανάπτυξη της τεχνολογίας μπορεί να εξολοθρεύσει τα πάντα αλλά αποδεικνύεται αδύναμη να αντιμετωπίσει την πανδημία ενός ιού. Και αυτό προφανώς διότι στο επίκεντρο της εξέλιξης δεν είναι ο άνθρωπος αλλά η εκθετική συσσώρευση κεφαλαίου και η ισχύς στα στενά όρια ενός έθνους κράτους. Αυτό ανέδειξε με αποκαλυπτικό τρόπο η σύγκρουση εντός της ΕΕ για την έκδοση ευρωομολόγου για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Αλλά και οι σκέψεις για την επομένη της πανδημίας εκεί εστιάζονται.
Ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Λε Μερ σε ψηφιακή συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη 2 Απριλίου, αφού αναφέρθηκε στην κοινή πρωτοβουλία για την τόνωση των ευρωπαϊκών οικονομιών, μίλησε για “ιδανική ευκαιρία”, όπως τη χαρακτήρισε, να αναθεωρήσει η ΕΕ το οικονομικό της μοντέλο, ενισχύοντας την οικονομική της κυριαρχία με τον επαναπατρισμό ζωτικών βιομηχανιών στην Ευρώπη και τη μείωση της εξάρτησης από τρίτες χώρες σε κρίσιμους τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Δηλαδή με άλλα λόγια θα “διατάξουν” το κεφάλαιο να επαναπατρισθεί; Είναι δυνατό αυτό σε συνθήκες οικονομικής παγκοσμιοποίησης; Αν ναι, τότε πώς θα γεφυρωθεί το χάσμα του εργασιακού κόστους μεταξύ Ευρώπης και Ν.Α Ασίας; Ο μόνος τρόπος είναι η επικράτηση της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγή εκτοπίζοντας τους εργαζόμενους. Όμως δεν θα επιφέρει την εκτόξευση της ανεργίας; Αν συμβεί αυτό από πού θα αντλεί το ευρωπαϊκό κεφάλαιο την υπεραξία για να επανεπενδύει; Διότι η υπεραξία προκύπτει από την ανθρώπινη εργασία. Γιαυτό το κεφάλαιο δεν μειώνει τις ώρες εργασίας ώστε να μειωθεί η ανεργία.
Ο άλλος τρόπος είναι η δραστική περικοπή μισθών και ημερομισθίων που θα επιφέρουν την καταβαράθρωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων. Για να επαληθευτεί η προφητική προειδοποίηση του Μαρξ στο Κεφάλαιο, σύμφωνα με την οποία η τάση της καπιταλιστικής διεθνοποίησης με την εκβιομηχάνιση της Κίνας θα ήταν να εξισώσει τα βρετανικά (τότε) μεροκάματα με εκείνα της Κίνας, μεταφορικά σήμερα τα ευρωπαϊκά με τα κινέζικα. Όμως είτε επιλεγεί η εκτόξευση της ανεργίας με την επικράτηση της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγή είτε η ισοπέδωση μισθών και ημερομισθίων, το ερώτημα θα είναι: Ποιοι θα καταναλώνουν; Ποιο θα είναι το νόημα της παραγωγής χωρίς ζήτηση; Αυτή είναι και η κύρια αντίφαση στην κυκλοφορία του κεφαλαίου. Διότι δεν αρκεί η παραγωγή αλλά η πραγματοποίηση της αξίας της στις αγορές. Διαφορετικά με ζήτηση που θα υπολείπεται της παραγωγής, θα ανακυκλώνονται οι κρίσεις υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου για να φθάσουμε στο οριακό πλέον σημείο που θα απαιτείται η βίαιη επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση. Θα απαιτείται δηλαδή η «δημιουργική καταστροφή» των παραγωγικών δυνάμεων (μέσων παραγωγής και υποδομών) με την εκδήλωση ισχυρότερης κρίσης ή πολέμου ώστε να επανέλθει η ανάπτυξη. Γιαυτό όσα χρηματικά ποσά και να διαθέσουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στα κράτη μέλη για να ανακουφιστούν οι οικονομίες τους από την κρίση του κορωνοιού θα έχουν ελάχιστο αντίκρισμα στην ανάκαμψη των οικονομιών των κρατών μελών αν δεν φθάσουν απευθείας στα νοικοκυριά μέσω κρατικών επενδύσεων που θα αυξήσουν τη ζήτηση,
Κάποτε το διευθυντήριο της ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσει την κευνσιανή λογική της αύξησης της ζήτησης με την αναδιανομή εισοδήματος στις κατώτερες τάξεις έναντι της νεοφιλελεύθερης συνταγής που εστιάζεται στον έλεγχο της προσφοράς, για να αποφεύγονται οι κρίσεις υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, δίνοντας έμφαση στη λιτότητα. Διότι «ο καιρός για λιτότητα, έλεγε ο Κέυνς, είναι η οικονομική άνθηση, όχι η κάμψη». Ας μη ξεχνάμε ότι η Μεγάλη Ύφεση του 1929 ξεπεράστηκε με το New Deal του προέδρου Ρούσβελτ με μια έκρηξη κρατικών δαπανών στις υποδομές και αργότερα στις στρατιωτικές δαπάνες που δημιούργησαν θέσεις εργασίας, αύξησαν τα οικογενειακά εισοδήματα με αποτέλεσμα να πάρουν την ανιούσα και οι καταναλωτικές δαπάνες. Αν το κράτος δεν αυξήσει τη ζήτηση με δική του πρωτοβουλία και δαπάνες δεν πρόκειται ο ιδιωτικός τομέας να επενδύσει. Και οικονομική ενίσχυση να πάρει, χωρίς ζήτηση θα χρεοκοπήσει ή θα μεταναστεύσει..
