Ήταν 18 Φεβρουαρίου 1883 ημέρα Παρασκευή, όταν γεννήθηκε στο Ηράκλειο ο κορυφαίος Κρητικός συγγραφέας
Πολυγραφότατος ο ίδιος, πολλά και εκείνα που έχουν γραφτεί γι’ αυτόν. Γι’ αυτό και για τη γενέθλιο επέτειό του, η «ΝΚ» θα επιχειρήσει μία πολύ μικρή ωδή στη ζωή – το δυνατό ελάχιστο – φυσικά, με λόγια του ίδιου του Νίκου Καζαντζάκη. Γιατί, η ζωή έχει τόση ομορφιά: «Να γυρίζεις τη γης, να βλέπεις – να βλέπεις – και να μη χορταίνεις – καινούργια χώματα και θάλασσες κι ανθρώπους και ιδέες, και να τα βλέπεις όλα για πρώτη φορά, να τα βλέπεις όλα σα για τελευταία φορά, με μακρόσερτη ματιά, κι έπειτα να σφλανάς τα βλέφαρα και να νιώθεις τα πλούτη να κατασταλάζουν μέσα σου ήσυχα, τρικυμιστά, όπως θέλουν, ωσότου να τα περάσει από την ψιλή κρισάρα του ο καιρός, να κατασταλάξει το ξαθέρι απ’ όλες τις χαρές και τις πίκρες σου – τούτη η αλχημεία της καρδιάς είναι, θαρρώ, μια μεγάλη, αντάξια του ανθρώπου ηδονή» («Ταξιδεύοντας στην Ισπανία»). Κι αν υπάρχουν μελανά σημεία, τότε: «Αφού δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τον κόσμο, ας αλλάξουμε το μάτι που βλέπει τον κόσμο» («Ταξιδεύοντας στην Αγγλία»).
Ο συγγραφέας στην «Ασκητική» του είχε ορίσει τη ζωή: «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο. Καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή». Ενώ στον «Ελ Γκρέκο», τελευταίο σύγγραμμα του συγγραφέα, όπως και κατά πολλούς αυτοβιογραφία του, δείχνει πώς διήγαγε ο ίδιος τη ζωή του: «Νίκησα; Νικήθηκα; Τούτο μόνο ξέρω: Είμαι γεμάτος πληγές και στέκομαι όρθιος».
Ο εκατοχρονίτης Καπετάν Σήφακας («Καπετάν Μιχάλης») είχε περιγράψει τη ζωή ιδανικά και λακωνικά: «Πώς σου φάνηκε η ζωή, παππού, στα εκατό ετούτα χρόνια; – Σαν ένα ποτήρι κρύο νερό… ανάθεμά τον που ξεδίψασε!». Ο άνθρωπος, που για τον Καζαντζάκη, βέβαια, δεν ήταν απλώς θεατής της ζωής του, μα πρωταγωνιστής, ζώντας στο έπακρον, ήταν ο Ζορμπάς. Γράφει γι’ αυτόν στο ομώνυμο έργο: «Κατάλαβα πως ο Ζορμπάς ετούτος είναι ο άνθρωπος που τόσον καιρό τον ζητούσα και δεν τον έβρισκα· μια ζωντανή καρδιά, ένα ζεστό λαρύγγι, μια ακατέργαστη μεγάλη ψυχή, που ακόμα δεν αφαλοκόπηκε από τη μάνα της, τη Γης. Τι θα πει τέχνη, έρωτας της ομορφιάς, αγνότητα, πάθος – ο εργάτης ετούτος μου το ξεδιάλυνε με τα πιο απλά ανθρώπινα λόγια». Όπως έλεγε, εξάλλου, ο Ζορμπάς: «Σαν τη λογιάσεις μια δουλειά, όρτσα και μη φοβάσαι, αμόλα τη νιότη σου και μην τήνε λυπάσαι!». Κλείνοντας στο “Ταξιδεύοντας στη Ρουσία”, ο Καζαντζάκης έγραψε για τη ζωή πως: «Η ζωή δε γυρίζει πίσω, πάει μπροστά συντρίβοντας όσους δεν μπορούν να την ακολουθήσουν. Ας πάμε μαζί της. Κι ακόμα πιο πολύ: ας τη σπρώξουμε να πάει πιο πέρα. Έτσι μονάχα θα τη βοηθήσουμε να περάσει την απαραίτητη τούτη περίοδο της μηχανοποίησης και να λευτερωθεί. Η λύση βρίσκεται πάντα μπροστά, ποτέ πίσω».
Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη (ΔΕΦΝΚ)
Ζωή ασυμβίβαστη, γεμάτη ενδιαφέρον και προκλήσεις
«Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε σαν σήμερα, πριν από εκατόν τριάντα εννιά (139) χρόνια. Ήταν και τότε ημέρα Παρασκευή, του έτους 1883, στο Ηράκλειο, το τουρκοκρατούμενο Μεγάλο Κάστρο. Εκεί έζησε δύσκολα παιδικά χρόνια, που έβαλαν στην ψυχή του τα θεμέλια της εσωτερικής ελευθερίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της τόλμης, αξίες που αποτέλεσαν τον βασικό άξονα όλου του έργου του.
Γράφει ο ίδιος στο μυθιστόρημά του «Αναφορά στον Γκρέκο»: «Ό,τι έπεσε στο παιδικό μυαλό μου τυπώθηκε μέσα του τόσο βαθιά και με τόση το δέχτηκα απληστία, που δε χορταίνω, και τώρα στα γεράματα, να το ξαναφέρνω στον νου μου και να το ξαναζώ· θυμούμαι με άσφαλτη ακρίβεια τις ολοπρώτες μου γνωριμιές με τη θάλασσα, με τη φωτιά, με τη γυναίκα και με τις μυρωδιές του κόσμου».
Η πορεία της ζωής του ήταν ασυμβίβαστη, γεμάτη ενδιαφέρον και προκλήσεις. Είχε μπροστά του έναν ανήφορο για να προχωρήσει, αλλά δεν πτοήθηκε, δε λύγισε, έκανε το χρέος του, να μετουσιώσει την ύλη σε πνεύμα, να αγωνιστεί με την πένα του και με τον τρόπο της ζωής του για το «πιστεύω» του. Όλη την πορεία του τη συμπυκνώνει με τον πιο εκφραστικό τρόπο στις πρώτες σελίδες της «Αναφοράς στον Γκρέκο»: «…Τέσσερα στάθηκαν τ’ αποφασιστικά σκαλοπάτια στο ανηφόρισμά μου, και το καθένα φέρνει ένα ιερό όνομα: Χριστός, Βούδας, Λένιν, Οδυσσέας. Αυτή την αιματερή πορεία μου, από τη μια από τις μεγάλες αυτές ψυχές στην άλλη, τώρα που ο ήλιος βασιλεύει, μάχουμαι στο Οδοιπορικό μου ετούτο να σημαδέψω· έναν άνθρωπο ν’ ανεβαίνει, με την ψυχή στο στόμα, το κακοτράχαλο βουνό της μοίρας του. Αλάκερη η ψυχή μου μια Κραυγή· κι όλο μου το Έργο, το σχόλιο στην Κραυγή αυτή. Μια λέξη πάντα, σε όλη μου τη ζωή, με τυραννούσε και με μαστίγωνε· η λέξη Ανήφορος· τον ανήφορο αυτόν θα ’θελα εδώ, με αλήθεια μαζί και φαντασία, να παραστήσω”», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη (ΔΕΦΝΚ).
Ο Νίκος Καζαντζάκης με το πολύπλευρο έργο του συγκινεί και σήμερα το αναγνωστικό κοινό, ελληνικό και διεθνές, εμπνέει και θα συνεχίζει να εμπνέει μέσα από την ανάγνωση των βιβλίων του και με τα τόσο διαχρονικά και επίκαιρα μηνύματά του.
ΠΗΓΗ www.neakriti.gr
