ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΜΙΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
Η υπόθεση Λιγνάδη προκαλεί αναταράξεις
Από τον Ηλία Ν. Ηλιακόπουλο*
Η πολύκροτη υπόθεση Λιγνάδη έφτασε στο τέλος της. Το Μικτό Ορκωτό δικαστήριο Αθηνών(ΜΟΔ) καταδίκασε τον προαναφερόμενο κατηγορούμενο για δυο βιασμούς ανηλίκων ενώ τον απήλλαξε λόγω αμφιβολιών για άλλους δυο. Το δικαστήριο δεν χορήγησε κατά πλειοψηφία( 5-2) κανένα ελαφρυντικό , ενώ κατά πλειοψηφία(4-3) απεφάνθη η έφεση να έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα με την επιβολή περιοριστικών όρων. Μέγας ο σάλος που δημιουργήθηκε από την τελευταία διάταξη της απόφασης !
Ο βιασμός( Άρθρο 336 ΠΚ) είναι ένα απεχθές αδίκημα μια που ο βιαστής ενεργώντας από θέση ισχύος δεν πλήττει μόνο βάναυσα το σώμα του θύματος αλλά δολοφονεί πρωτίστως την ψυχή του. Ανεξαρτήτως της έκπτωσης στην προβλεπόμενη ποινή μετά τον Νέο Ποινικό Κώδικα- τώρα πλέον η προβλεπόμενη ποινή είναι τουλάχιστον δέκα ετών και μέχρι δεκαπέντε – ενώ με την παλαιότερη ρύθμιση προβλεπόταν ποινή καθείρξεως που αυτό σήμαινε πως μπορούσε να κυμαίνεται από πέντε έως είκοσι έτη κάθειρξης .
Ο κατηγορούμενος Λιγνάδης καταδικάστηκε κατά συγχώνευση για τους δυο βιασμούς σε συνολική ποινή δώδεκα ετών .
Θέμα δημιουργήθηκε όμως όταν το δικαστήριο διέταξε η έφεση να έχει αναστέλλουσα δύναμη , γιατί πιθανολογήθηκε πως ο συγκεκριμένος καταδικασθείς εξερχόμενος του σωφρονιστικού καταστήματος δεν θα τελέσει άλλα παρόμοια ποινικά αδικήματα. Κι αυτό γιατί ο προαναφερόμενος δεν έχει προηγούμενες αμετάκλητες ποινικές καταδίκες. Έτσι με οριακή πλειοψηφία 2 δικαστών και 2 ενόρκων αποφασίστηκε ο Λιγνάδης να εξέλθει των φυλακών μέχρι να εκδικασθεί η έφεση του .2 όμως ένορκοι και ένας τακτικός δικαστής είχαν αντίθετη άποψη .Πως ο πρώην καλλιτεχνικός Διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου έπρεπε να παραμείνει στις φυλακές .Στο άκουσμα της η απόφαση τάραξε ακόμη περισσότερο τα θολά νερά αυτής της υπόθεσης . Εξόργισε όμως στην συντριπτική πλειοψηφία της την Ελληνική κοινωνία που είδε να βγαίνει λάδι ένας όχι και τόσο συμπαθής κατάδικος ,όταν καταδικάστηκε ξεκάθαρα για πολύ σοβαρά ποινικά αδικήματα και μάλιστα όταν κρίθηκε πως τα τέλεσε περισσότερες φορές1
Η όλη όμως κατάληξη της υπόθεσης που σκορπά ρίγος αγανάκτησης στην Ελληνική κοινωνία , αναδεικνύει συνάμα καίρια ζητήματα στον χώρο απονομής της ποινικής Δικαιοσύνης που αξίζει να αναφερθούν έστω και επιγραμματικά για να διαφανεί ο έντονος προβληματισμός για την ορθότητα της .
Μπορεί άραγε να υπάρξει ορθή απονομή Δικαιοσύνης με το σύστημα των ενόρκων λαϊκών δικαστών που πλαισιώνει κατά την ετυμηγορία τους τακτικούς Δικαστές ;!Παρ ότι ο θεσμός έχει επικριθεί καθότι ο ένορκος δεν έχει εξειδικευμένες νομικές γνώσεις , εν τούτοις αποτελεί το « μάτι και το αυτί» της κοινωνίας σε δίκες με έντονη την επιρροή τους στην κοινωνική πραγματικότητα και την μελλοντική διαμόρφωση της. Και επειδή η απόφαση για τονΛιγνάδη σε όλα τα επίπεδα ελήφθη κατά πλειοψηφία με τους τακτικούς Δικαστές να είναι αθωωτικοί για όλες τις υποθέσεις στην πλειοψηφία τους , δεν μπορώ να φανταστώ τι θα είχε γίνει ,αν δεν συμμετείχαν στην προκείμενη Δίκη οι ένορκοι !
Γιατί ποιος μπορεί να αμφισβητήσει πως σε δίκες με πολιτική σημασία όπως και η προκείμενη δεν ασκεί έντονη επιρροή η εκτελεστική εξουσία στους επαγγελματίες δικαστές ;!( βλ Αργυρίου Καρρά Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο αρ 110 σελ 102 με παρόμοιες σκέψεις ) Και μόνο το γεγονός πως πρόεδρος και Εισαγγελεύς του Αρείου Πάγου επιλέγονται από το εκάστοτε υπουργικό Συμβούλιο, καταδεικνύει τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της εκτελεστικής στην δικαστική εξουσία με ότι αυτό συνεπάγεται και στα ιεραρχικά κατώτερα διαρθρωμένα δικαστικά όργανα !
Έτσι μπορεί ο καθείς να αντιληφθεί γιατί υπήρξε με οριακή πλειοψηφία καταδίκη του κατηγορουμένου και μάλιστα με αθωωτική την πλειοψηφία των τακτικών Δικαστών για να οδηγηθεί τελικά η απόφαση να χορηγήσει ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση που άσκησε ο καταδικασθείς Λιγνάδης !
Το ανασταλτικό αποτέλεσμα της έφεσης έρχεται αντιμέτωπο με μια μεγάλη σχετικά ποινή δωδεκαετούς καθείρξεως το οποίο όμως αναδεικνύει κεφαλαιώδη θέματα τελικής πραγμάτωσης των σκοπών της ποινής . Ως γνωστόν η ποινή δεν είναι αυτοσκοπός αλλά αναπτύσσει σκοπούς γενικής και ειδικής πρόληψης .Δηλαδή επιβάλλεται για να αποτρέψει άλλους μελλοντικούς και επίδοξους δράστες από την τέλεση παρόμοιων αδικημάτων . ( Γενική πρόληψη ) Επιβάλλεται επίσης στον δράστη για να την εκτίσει και να την αισθανθεί ως κακό για το κακό που έκανε( Ειδική πρόληψη ). ( Βλ για τους σκοπούς της ποινής Νικόλαος Ανδρουλάκης Γενικό Μέρος Ι αρ 4 σελ 39 επ.(41-44) όπου και παραπομπές στον Πλατωνικό Πρωταγόρα « ο δε μετά λόγου επιχειρών κολάζειν ου του παρεληλυθότος ένεκα αδικήματος τιμωρείται- ου γαρ το γε πραχθέν αγέννητον θείη-αλλά του μέλλοντος χάριν , ίνα μη αύθις μήτε αυτός μήτε άλλος ο τούτον ιδών κολασθέντα…» . Αλήθεια με το ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση ποιος από τους δυο σκοπούς της ποινής εκπληρώνεται ; Φοβάμαι κανένας ! Μια που η εκτέλεση της ποινής παραμένει γράμμα κενό με το ανασταλτικό αποτέλεσμα της εφέσεως για όλους τους εμπλεκομένους! ( και για τους επίδοξους μελλοντικούς δράστες – και για τον συγκεκριμένο καταδικασθέντα για δυο βιασμούς δράστη!)
Η συγκεκριμένη απόφαση όμως του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών είναι πολύ αμφίβολο αν σέβεται και την αρχή της αναλογικότητας που θεσμοθετεί η Συνταγματική Διάταξη του άρθρου 25 του Συντάγματος . Όχι μόνο ο κατηγορούμενος αλλά και οι παθόντες εν προκειμένω αναπτύσσουν Δικαιώματα τόσο ως άτομα όσο και ως μέλη του κοινωνικού συνόλου και μάλιστα τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ των ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν .Οι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά …πρέπει να προβλέπονται από το Σύνταγμα ή τον Νόμο…και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας( Άρθρο 25 Σ ) . Και ο παθών έχει δικαίωμα ως διάδικος για παροχή δραστικής και αποτελεσματικής έννομης προστασίας ( Άρθρο 20 του Σ) Δεν έχει μόνο ο κατηγορούμενος το Δικαίωμα να μπορεί να αποσείσει την ενοχή του !Όταν όμως έχει υπάρξει καταδίκη ,όπως εδώ και μάλιστα με μεγάλης διάρκειας ποινή , όταν δεν έχουν χορηγηθεί ελαφρυντικά στον κατηγορούμενο, τότε το ανασταλτικό αποτέλεσμα της εφέσεως κατά λογική ακολουθία δεν πρέπει να χορηγείται αβασάνιστα , γιατί θίγεται έτσι η αρχή της Αναλογικότητας ( Μεγάλη ποινή – μηδενική εκτέλεση)
Όμως η απόφαση για τον Λιγνάδη είναι αντιφατική με όσα δέχτηκε χορηγώντας ανασταλτικό αποτέλεσμα .Γιατί ενώ επιβάλλει για δυο βιασμούς συνολικά δώδεκα έτη κάθειρξη ,χορηγεί ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση εστιάζοντας προφανώς πως δεν υπάρχουν αμετάκλητες καταδίκες του για αξιόποινες πράξεις και συνακόλουθα καταλήγει πως δεν υπάρχει κίνδυνος να διαπράξει ο καταδικασθείς στο μέλλον και άλλα αδικήματα ! Πως αλήθεια μπορεί να το προεξοφλήσει αυτό; Όμως υπάρχουν κι άλλες ισοδύναμες προϋποθέσεις με την παραπάνω , που αν συντρέχουν έστω και διαζευκτικά δεν μπορεί το Δικαστήριο να χορηγήσει ανασταλτικό αποτέλεσμα . Στην περίπτωση της παραγράφου 8 του άρθρου 497 ΚΠΔ δεν χορηγείται ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση αν από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης είναι πολύ πιθανόν ο καταδικασμένος να τελέσει και άλλα εγκλήματα! Η καταδικαστική απόφαση του ΜΟΔ καταδίκασε τον κατηγορούμενο για δυο βιασμούς ανηλίκων μόλις 17 ετών Όμως για δυο επανειλημμένες καταδίκες για βιασμό ανηλίκων αλίμονο αν δεχτεί το δικαστήριο, πως δεν στοιχειοθετούν την περίπτωση «… ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης…» Για την ανηλικότητα και μόνο των παθόντων έπρεπε το Δικαστήριο να αρνηθεί να χορηγήσει ανασταλτικό αποτέλεσμα στην Έφεση!
Μια απόφαση λοιπόν που δεν προκαλεί μόνο το περί Δικαίου αίσθημα αλλά είναι εξόφθαλμα λανθασμένη. Άλλωστε τούτο το προδίδει η κατά πλειοψηφία εκδοθείσα απόφαση ως προς όλα τα σημεία της ! Και στην καταδίκη –όπου δυο τακτικοί δικαστές ζήτησαν την αθώωση του!- στην συνέχεια στην απόρριψη ελαφρυντικών με (5-2) αλλά και στην χορήγηση ανασταλτικού αποτελέσματος στην έφεση κατά πλειοψηφία (4-3)! Γι αυτό και η προϊσταμένη της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών ζήτησε να περιέλθει το συντομότερο η δικογραφία στα χέρια της. Προφανώς για να ελέγξει αν υπάρχει έδαφος να ασκήσει έφεση υπέρ του Νόμου! Μια αντίδραση επιβεβλημένη αφού η κοινωνία από την απόφαση αυτή βράζει και είναι στα κάγκελα ! Αναμένονται εξελίξεις ! Κανείς δεν μπορεί να παίζει με το ύψιστο αγαθό της Δικαιοσύνης .Ακόμη κι αν είναι μη ίδια η εκτελεστική εξουσία … Γιατί προσβάλλεται έτσι η πεμπτουσία της Δημοκρατίας !
* Ο Ηλίας Ν. Ηλιακόπουλος είναι Δρ Νομικής ,Δικηγόρος και δραστηριοποιείται στον χώρο της Θράκης
